To brexit or not to brexit

Cameron dreigt de laatste premier van het Verenigd Koninkrijk te worden, en dat is een titel die hij zeker niet wil dragen. Dat zegt Marc Buelens, professor-emeritus aan de Vlerick Business School.

Doen ze het of doen ze het niet? Hebben de Britten het lef om de Europese Unie te verlaten? Ik ben erg geïnteresseerd in die vraag, want ik verwacht na een brexit een flinke duik van het Britse pond, en dat is meegenomen voor iemand die een bescheiden flat in Londen huurt tegen de prijzen van een luxevilla in Brussel.

De Britten hebben zich nooit echt thuisgevoeld in ‘Europe‘. Van de basiswaarden van de Franse revolutie – ‘égalité, fraternité, liberté‘ – onderschrijven ze zeker niet de eerste. In Londen wordt de rijkdom uitgestald. Een Bentley lijkt er wel een gezinswagen. Alleen toen bleek dat een aantal restaurantketens systematisch het drinkgeld van hun personeel achterover drukte, was de verontwaardiging groot. Voor de rest is het Verenigd Koninkrijk _ met dank aan Margaret Thatcher en Tony Blair _ een kapitalistische hoogmis waard. Fraternité beoefenen ze wel vlijtiger dan wij Belgen. In elke winkelstraat zie je liefdadigheidsorganisaties aan het werk.

David Cameron zou enkele ‘toegevingen’ krijgen van zijn Europese collega’s, heel vaak op die dingen waar ook de andere landen naar wat versoepeling of verstrenging snakken. De dingen lopen echter helemaal niet zoals gepland. Zowat alles zit Cameron tegen. Hij zou zichzelf bovenaan de Europese agenda zetten, en hij zou kunnen rapporteren gevochten te hebben als een leeuw, met enkele mooie trofeeën als resultaat. Helaas hebben enkele honderdduizenden vluchtelingen en zes aanslagen in Parijs daar anders over beslist. Erger nog, nu loskomen van Europa zou de eilandbewoners de kans geven hun grenzen te sluiten voor terroristen (Parijs), jihadisten (Brussel) en vrouwenmolesteerders (Keulen).

‘Spin’ betekent in het Nederlands iets anders dan in het Engels. En opnieuw heeft Cameron pech. Normaliter zijn de tegenstanders een zootje ongeregeld met losse flodders van uiterst links en uiterst rechts, met groene én bruine tinten. De stem van de tegenstanders van wat een regering wil, klinkt zelden ‘uni sono’. Altijd een slechte marketingaanpak. Maar nu zal de regering zelf niet eenstemmig klinken. En, al minstens even erg: de voorstanders van een brexit beschikken over marketeers met bewezen verdiensten in politieke campagnes. Zij bereiden met artikels over de hoge bonussen van de Brusselse bureaucraten de geesten van de Britten voor. En men brengt de slag om Engeland en zelfs de Falklands in herinnering. Churchill en Thatcher worden met de dag populairder. Beschikken wij Britten niet over een speciale spirit om het op onze manier te doen? De toekomst ligt niet in het Oude Europa, maar in de nieuwe wingewesten. Go east, young man! Met Europa wordt het Britse ondernemerschap afgeremd, zonder Europa krijgen we de vrije hand. Het geheim van het Britse succes? Lage lonen, niet te veel sociale bescherming, anti-groen en grote beloning en respect voor wie succesvol is, of het nu Lewis Hamilton is, of de grote baas van John Lewis.

Schotland heeft helaas al laten verstaan opnieuw een referendum te eisen mocht het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie stappen. Het kan Cameron waarschijnlijk niet veel schelen dat hij de geschiedenis ingaat als de premier die de Britten uit de EU loodste. Misschien zelfs integendeel. Maar hij dreigt meteen de laatste premier van het Verenigd Koninkrijk te worden, en dat is een titel die hij zeker niet wil dragen.

De voorstanders van de EU zullen spelen op ‘vrees’. Besef toch wat er op het spel staat! De Britse economie draait op innovatie, ondernemerschap, technologie. Na een brexit zullen de Europese landen geen Britten meer dulden in hun researchnetwerken. Miljarden ponden aan projectfinanciering zullen de universiteiten niet meer bereiken. Zal de (verarmde?) staat bijspringen? En hoe snel zal de reputatie van de Britse wetenschap achteruit boeren? De grootste vrees leeft uiteraard bij het toonbeeld van het kapitalisme zelf: de City. De Londenaars kunnen alleen maar hopen op een verdeeld Europa. Als alle Europese landen Londen laten vallen en Frankfurt omhelzen, zijn de gevolgen voor de City niet te overzien.

Kortom, Cameron zal angst moeten oproepen: we dreigen onze welvaart te verliezen. Er zal echter veel spin nodig zijn om uit te leggen waarom de Britten schrik moeten hebben van het verlies van een bureaucratisch, bemoeizuchtig en door Duitsland beheerst Europa. Wat tot voor enkele maanden volkomen ondenkbaar bleek, komt elke dag een stap dichterbij.