‘Nederlandse autoriteiten zwaar in de fout bij bankenredding’

© reuters

Nederland maakte tijdens de financiële crisis ‘grote fouten’ bij de reddingsoperatie voor de noodlijdende banken Fortis/ABN Amro en ING. Dat meldt de Nederlandse parlementaire enquêtecommissie Financieel Stelsel na een onderzoek.

De commissie startte een onderzoek naar de maatregelen die de Nederlandse overheid nam tijdens de wereldwijde kredietcrisis. De resultaten daarvan werden woensdag bekendgemaakt in een lijvig rapport (pdf).

Fortis/ABN Amro en ING kwamen in het najaar 2008 in ernstige problemen, waardoor de financiële stabiliteit in Nederland in gevaar kwam. Er moest dus van overheidswege worden ingegrepen om de banken te redden.

‘Onvoldoende voorbereid’

Maar volgens de commissie was zowel het Nederlandse ministerie van Financiën als De Nederlandsche Bank (DNB) “onvoldoende voorbereid op een crisis van een dergelijke omvang en werden ze door de crisis overrompeld”. De Nederlandse Staat werd bijgevolg gedwongen tot grootschalige reddingsacties. Bovendien werd de Tweede Kamer in de meeste gevalllen te laat en onvolledig geïnformeerd.

Hoge prijs

Om ABN Amro en Fortis van de ondergang te redden besliste de Nederlandse Staat ABN Amro en de Nederlandse delen van Fortis te nationaliseren. De reddingsoperatie kostte om te beginnen 16,8 miljard euro, en later zelfs meer dan 30 miljard euro. Dat bedrag stond niet in verhouding met de bedrijfseconomische waarde, besluit de commissie nu. Het bedrag maakte ook deel uit van de prijs die betaald werd om de financiële stabiliteit buiten Nederland niet in gevaar te brengen.

De risico’s die de Nederlandse staat nam met de genomen maatregelen waren “groot en niet inzichtelijk”. Bovendien waren de problemen bij ING te weinig in beeld bij toezichthouder DNB en daardoor ook bij het ministerie van Financiën, aldus de commissie.

Grotere garantie ‘verstandig’

Het rapport bevat evenwel niet alleen kritiek op de Nederlandse overheid. De commissieleden noemen het besluit om het garantiestelsel voor spaarders te verhogen van 40.000 naar 100.000 euro ‘verstandig’.

Reactie Bos

“We hadden weinig tijd, te weinig informatie, weinig voorbeelden, weinig alternatieven, maar we moesten beslissen. Uitstel was geen optie; er stond te veel op het spel. Ik hoop dat iedereen zich dat blijft realiseren. En ik hoop vooral dat geen minister van Financiën dit ooit weer hoeft mee te maken.” Zo luidt de reactie van de Nederlandse oud-minister van Financiën Wouter Bos op het rapport van de parlementaire enquêtecommissie.

Bos liet wel nog zijn waardering blijken voor het ‘minutieuze onderzoek’ naar een van de meest hectische periodes in de Nederlandse financiële sector, maar hoopt er tegelijk op dat het rapport nu beoordeeld wordt in een relevant tijdskader.(Belga/VK/BO)

De belangrijkste conclusies van het rapport op een rij

Fortis/ABN Amro 1. Het toezicht op zowel Fortis als ABN Amro is tekort geschoten. Daardoor is pas ‘zeer laat’ ingegrepen bij Fortis.
2. Veel van de problemen zijn terug te voeren op de overname van ABN in 2007 door een drietal andere banken (het RFS-consortium). Hiervoor hebben DNB en minister Bos ‘ten onrechte’ geen bezwaar tegen aangetekend.
3. De risico’s die de Staat nam met de overname van ABN Amro waren ‘groot en niet inzichtelijk’.
4. De uitvoering van de reddingsplannen was op vele punten gebrekkig.
5. Bij de aankoop van de Nederlandse Fortis-delen ‘zijn grote fouten gemaakt’.
6. De informatie-uitwisseling tussen het ministerie, haar adviseur Lazard en DNB was ‘gebrekkig’.
7. De verantwoordelijke bewindslieden waren bij de slotonderhandelingen ‘onvoldoende geïnformeerd’.
8. Ook bij de beslissing om Fortis Bank Nederland en ABN Amro samen te voegen, is niet alle beschikbare informatie goed gebruikt. Het extra geld wat later nodig bleek om de bank te redden ‘kwam hierdoor onnodig als een verassing’.

ING 1. De problemen van ING – het bedrijf raakte in grote problemen doordat ze afhankelijk was van risicovolle Amerikaanse hypotheken – waren ‘te weinig in beeld bij toezichthouder DNB’. Hierdoor was ook het ministerie van Financiën er te laat bij.
2. Door in oktober 2008 alleen kapitaal te injecteren in de bank bleef het probleem met de hypotheken bestaan. Het ministerie wilde evenwel geen directe oplossing treffen. Hierdoor moest nog een keer worden ingegrepen: het risico voor de Amerikaanse hypothekenpakket werd overgedragen naar de Staat. De uiteindelijk oplossing was daardoor ‘niet optimaal’, ‘met vergaande gevolgen voor ING en te hoge risico’s voor de belastingbetaler’.

Tweede Kamer 1. De toenmalige minister van Financiën Wouter Bos heeft de Kamer niet op tijd en/of niet volledig heeft geïnformeerd. Daardoor is de controlerende taak van de Kamer belemmerd. ‘De Kamer is bij de crisismaatregelen in vrijwel alle gevallen pas achteraf door de minister geïnformeerd.’
2. Het budgetrecht van de Kamer is geschonden bij de ingrepen rond Fortis/ABN Amro, Icesave en bij de hypothekenoperatie in het geval van ING.

bron: De Volkskrant

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content