Luc Coene (NBB): “Zonder hervormingen lopen we tegen de muur”

In zijn eerste grote interview als gouverneur van de Nationale Bank van België zet Luc Coene de krachtlijnen voor zijn mandaat uit.

Als morele chef economie van dit land roept hij op dringend aan de sociaaleconomische lenteschoonmaak te beginnen. “Als we de zaken op zijn beloop laten, lopen we recht met ons hoofd tegen de muur.”

“Ja, het is een droom die uitkomt”, zegt Luc Coene, die zich sinds 1 april gouverneur van de Nationale Bank van België mag noemen. Luc Coene debuteert op een kantelpunt. Als gouverneur heeft de Gentenaar ook zitting in de bestuursraad van de Europese Centrale Bank en het is deze raad die beslist over het monetair beleid. Deze week zal de ECB volgens heel wat waarnemers de rente een eerste keer optrekken met 25 basispunten. Commentaar mag Luc Coene daar nog niet op geven, want in de aanloop naar elke ECB-vergadering geldt radiostilte voor alle ECB-bestuurders. Maar op de toestand van de Belgische huishouding geeft de nieuwe gouverneur wel uitgebreid commentaar.

Hoe stevig is het economisch herstel dat we beleven na de crisis? Coene: “In Duitsland is het herstel stevig, het is meer dan een kortstondige heropleving. Voor andere Europese landen komt het erop aan op die positieve golf mee te surfen en mee te groeien. Als we in ons land dat potentieel willen verzilveren, moeten we dezelfde structurele maatregelen nemen als Duitsland. Nu worden we zuiver conjunctureel meegesleurd, maar eigenlijk zouden we nu van de groei gebruik moeten maken om structurele aanpassingen door te voeren. Maar met een regering in lopende zaken is dat niet vanzelfsprekend.”

Kunnen wij ons de politieke patstelling nog lang veroorloven? Coene: “Neen, maar we gaan ook niet van het ene op het andere moment in een put vallen. Het ergste is dat er kansen verloren gaan, en dat je straks misschien de aanpassingen moet doen op een moment dat de conjunctuur minder goed is. Wat meteen betekent dat de gevergde inspanningen groter zullen zijn dan vandaag. We missen een uitgelezen kans om te doen wat we moeten doen.”

Kredietagentschap Standard & Poor’s heeft ermee gedreigd de rating van ons land te verlagen als er tegen de zomer geen regering is. Hoe kijkt u daar tegenaan? Coene: “Dat is inderdaad een bedreiging. Het zou spijtig zijn als we het zo ver laten komen want dan stijgt de rentefactuur in de begroting. Bovendien wordt dan ook de financiering van onze financiële instellingen duurder. Dat kunnen we missen als kiespijn.”

Mogen we van u, gezien die dreiging, een oproep verwachten tot de vorming van een nieuwe regering? Coene: “Die oproep is niet echt nodig. De politiek is zich van de ernst bewust. Ik geloof niet dat die mensen zich amuseren met de zaken in het oneindige te rekken. Alleen kan ik niet anders dan vaststellen dat de kloof gigantisch groot is. Als beide partijen geen water in de wijn beginnen te doen, zal die kloof groot blijven. De prijs die we daarvoor gaan betalen, zal een verlies van welvaart zijn. Daar moeten politici toch gevoelig voor zijn.”

Is een hervorming van de staat en van de financieringswet in uw ogen noodzakelijk om de begroting te saneren? Coene: “Dat standpunt verdedigen we met de Hoge Raad voor Financiën al een aantal jaar. 90 procent van de vergrijzingskosten zitten momenteel op het niveau van de federale overheid, maar de verdeling van de middelen gebeurt gelijkmatig. Ofwel moet iedereen zijn plan trekken maar op die manier krijg je de begroting nooit in evenwicht. Ofwel moet iedereen bijdragen, maar dan moeten de gewesten en gemeenschappen overschotten hebben die toelaten om een deel van de vergrijzingskosten te dragen. Dat ligt politiek buitengewoon moeilijk in dit land. Een andere mogelijkheid is dat je bevoegdheden overdraagt maar niet de middelen die erbij horen. Ook dat is niet vanzelfsprekend. Maar de situatie op zijn beloop laten, dat kan ook niet, want dan lopen we regelrecht met ons hoofd tegen de muur.”

Uw voorganger hield ook de optie van belastingsverhogingen open. Deelt u die mening? Coene: “Het groeiritme van de uitgaven ligt veel te hoog. In reële termen een toename met 2,2 procent per jaar, dat is meer dan de potentiële groei van onze economie. Dat is dus niet houdbaar. Als je het uitgavenritme niet naar beneden brengt, los je niets op. Dat je in de transitieperiode, gezien de omvang van de inspanning die moet geleverd worden, gebruik maakt van belastingverhogingen, daar zullen weinig mensen over vallen. Maar men moet wel beseffen dat het verhogen van de ontvangsten helemaal geen oplossing vormt als men niet tezelfdertijd maatregelen neemt om de uitgaven aan banden te leggen. Enkel de inkomsten verhogen is als water in een bodemloos gat gieten.”

Kunnen dergelijke besparingsmaatregelen wel genomen worden als er in dit land een regio is die regelmatig zijn vetorecht gebruikt? Coene: “Het zal moeten of het hele systeem gaat op de fles. Kijk, als 50 procent van het bbp naar overheidsuitgaven gaat, zit je aan de top in Europa. Dan kun je toch moeilijk argumenteren dat er geen ruimte is om efficiënter te werken en een aantal uitgaven te drukken. Wij vragen ook niet dat de uitgaven in absolute termen verminderen maar gewoon dat de groei van de uitgaven minstens onder de 1,5 procent blijft. Dan hebben we een groeiritme dat in lijn ligt met de potentiële groei van de economie.”

Een uitgebreid interview met Luc Coene kan u vanaf donderdag in Trends lezen .