Karel De Gucht: ‘De sluiting van Caterpillar in Gosselies heeft niks met globalisering te maken’

Karel De Gucht © Belga Image
Jozef Vangelder
Jozef Vangelder redacteur bij Trends

Niemand zal nu nog willen onderhandelen met de EU, zegt Karel De Gucht, gewezen Europees commissaris voor Handel, over het Waalse njet tegen het Europese vrijhandelsakkoord met Canada.

U stond zelf aan de wieg van CETA, het vrijhandelsakkoord met Canada. Ziet u de EU nog in staat om nieuwe vrijhandelsakkoorden af te sluiten?

KAREL DE GUCHT: “Dat wordt ondoenbaar. Als alle nationale en regionale parlementen zo’n akkoord moeten goedkeuren, zal er altijd wel eentje dwarsliggen, om welke reden dan ook. Vandaag is het Waals minister-president Paul Magnette, morgen is het de Hongaarse premier Viktor Orban, en overmorgen is het Bulgarije. Dat land had problemen met de visumplicht voor Bulgaren die naar Canada reizen, wat trouwens niks te maken heeft met handelsakkoorden.

De goedkeuring van handelsakkoorden door lidstaten en regio’s is een verkrachting van de Europese verdragen. Handelsbeleid is al 50 jaar een exclusieve bevoegdheid van de Europese Unie. De lidstaten willen die bevoegdheid nu loswrikken. Ze beseffen onvoldoende welke zware gevolgen dat zou hebben. Dan komen er geen handelsverdragen meer, want niemand zal nog willen onderhandelen met de EU. De tegenpartij gaat ervan uit dat je je afspraken kan nakomen. Als die zekerheid wegvalt, dan verlies je alle hefbomen, en kun je geen akkoorden meer maken.”

De afwijzing van CETA door Magnette lijkt voor intern politiek gebruik. Speelt ook de angst voor de globalisering bij het grote publiek mee?

DE GUCHT: “Dat heeft er iets mee te maken. Tegenwoordig ligt globalisering zeer gevoelig. Je kan om het even welk argument gebruiken om de mensen schrik aan te jagen, ook al heeft het geen uitstaans met globalisering. De sluiting van Caterpillar in Gosselies bijvoorbeeld heeft niks met globalisering te maken. Caterpillar kampt gewoon met overproductie, niet met globalisering, en al zeker niet met Canada. Magnette is slim genoeg om dat te weten. Maar voor politici is het heel gemakkelijk om munt te slaan uit het doembeeld van de globalisering.”

Een teer punt in CETA is het arbitragemechanisme voor bedrijven die zich geschaad voelen door nationale wetten. Waarom kunnen ze die geschillen niet uitvechten voor lokale rechtbanken?

DE GUCHT: “Als de EU een verdrag afsluit, komt dat automatisch terecht in het interne recht van de unie en van de lidstaten. Canada heeft een ander systeem. Als Canada een verdrag afsluit, dan maakt dat pas deel uit van het intern Canadees recht als het parlement daartoe beslist. Misschien komt die beslissing er nog, maar dat weten we niet. Bijgevolg kan een Belgisch bedrijf zich niet verdedigen bij een Canadese rechtbank voor materies gedekt door CETA. Want de rechter zal zeggen dat het verdrag geen deel uitmaakt van het Canadese recht. Daarom is er een arbitragemechanisme nodig.

Dat wil niet zeggen dat een land zijn wetgeving niet langer mag veranderen. Natuurlijk mag een land dat. De toepassing van de arbitrageprocedure is beperkt tot domeinen die in CETA aan bod komen. Bovendien moet er sprake zijn van discriminatie. Voelt een Canadees bedrijf zich benadeeld tegenover Europese bedrijven door wetgeving van een lidstaat of van de EU, dan kan het gebruik maken van de arbitrageprocedure. Een tweede toepassingsgebied zijn onteigeningen. Wordt een bedrijf onrechtmatig onteigend, dan kan het de arbitrageprocedure in gang zetten.

Europa heeft dat arbitragesysteem niet uitgevonden. Het bestaat al tientallen jaren. Alle Europese landen hebben handelsakkoorden afgesloten die voorzien in een arbitrageprocedure. In totaal gaat om zowat 1400 handelsakkoorden. CETA heeft de procedure gemoderniseerd, maar krijgt nu uitgerekend tegenwind.”

Hebt u het gevoel dat het protectionisme aan belang wint in de wereld?

DE GUCHT: “Jazeker. Er zijn metingen die registreren hoeveel protectionistische maatregelen er maandelijks bijkomen wereldwijd. Tegenover enkele jaren geleden is er sprake van een verdubbeling.”

Hoe komt dat?

DE GUCHT: “De stagnerende economische groei speelt mee. De protectionistische maatregelen zullen de groei nog verder verzwakken. Het heeft ook te maken met het economische beleid van landen als China, Brazilië en Indonesië. Zij mikken op een snelle industrialisering, en proberen dat deels via de afscherming van de eigen industrie te bereiken.”

Als andere landen de eigen industrie bevoordeligen, is de EU dan niet naïef als zij vrijhandel blijft verdedigen?

DE GUCHT: “Bij CETA stelt dat probleem zich niet. Dat is een modern vrijhandelsakkoord met een land dat economisch net zo ontwikkeld is als de EU. De Canadese milieu- en gezondheidsnormen halen hetzelfde niveau als de onze, behalve misschien als gaat om oliewinning uit teerzanden. Maar Canada zal ook wel bij ons zaken kunnen aanwijzen die beter kunnen.

We moeten echter veel harder optreden tegen een land als China. Dat was mijn houding als Europees commissaris van Handel. Kijk maar naar de dumping van Chinese zonnepanelen op onze markt, of naar de Chinese staatsteun voor producenten van netwerkapparatuur. Ik heb als commissaris antidumpingmaatregelen tegen China opgestart. Jammer genoeg zijn de Chinezen erg bedreven in het uit elkaar spelen van de lidstaten.”

Aan beide Amerikaanse presidentskandidaten te horen, ziet de toekomst voor vrijhandel er niet goed uit.

DE GUCHT: “Als Donald Trump president zou worden, dan zal het gevaar voor de vrijhandel nog het kleinste probleem zijn, eerlijk gezegd. Maar ik ben er relatief gerust in dat Trump geen president wordt. Hillary Clinton heeft gezegd dat ze geen voorstander is van het TPP (Trans-Pacific Partnership), het vrijhandelsakkoord met de landen rond de Stille Zuidzee. Ze sprak wel over het TPP ‘in zijn huidige vorm’. Dat moest ze wel zeggen, want de linkse kandidaat Bernie Sanders zat op haar kap. Clinton wil uiteraard de verkiezingen winnen.

Maar ik denk dat Clinton op die uitspraak over TPP zal terugkomen, omwille van het geostrategisch belang van dat verdrag. Als de VS zou weigeren om TPP goed te keuren, dan zijn ze hun strategische positie in Azië volledig kwijt. Ik kan mij moeilijk inbeelden dat Clinton zoiets zal laten gebeuren. Clinton zal evenmin problemen maken over het TTIP (Transatlantic Trade and Investment Partnership) tussen de EU en de VS.

Wat niet betekent dat Clinton geen harde onderhandelaar zal zijn. Dat is de EU ook geweest tijdens de onderhandelingen met Canada. Op een bepaald ogenblijk heb ik in Ottawa zelfs de boeken gesloten en het cultuurhistorisch museum gaan bezoeken. De Canadezen mochten mij bellen als van menig veranderd waren. Maar als 1 regio van 1 lidstaat een deal kan tegenhouden die zes jaar onderhandelingen heeft gekost, stop dan maar met de Europese integratie.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content