Jan Smets, de gouverneur van de Nationale Bank, heeft in de onderzoekscommissie naar Optima Bank benadrukt dat de Nationale Bank als toezichthouder niet heeft aangestuurd op het faillissement. “Het is de raad van bestuur van Optima Bank die dat heeft beslist, want de situatie was ‘out of control’ geworden”, klonk het.
Smets en zijn voorganger Luc Coene herhaalden nog eens de stappen die de Nationale Bank heeft ondernomen in het Optima-dossier, van de overname van Ethias Bank in 2011 tot aan het faillissement in juni 2016.
Volgens Smets was het niet de bedoeling om de bank failliet te laten gaan, maar stuurde de Nationale Bank aan op een geordende afwikkeling. Die beslissing was al in de herfst van 2014 genomen, en tegen 2016 was een groot deel van de krediet- en depositoportefeuille bij Optima ook afgebouwd.
Onregelmatigheden
“Normaal had dit proces tot een goed einde kunnen lopen, maar dit voorjaar hebben we dan onregelmatigheden ontdekt”, aldus Smets. Hij wilde niet in detail treden en verwees naar het confidentieel dossier dat de Kamerleden kunnen inkijken. “Die onregelmatigheden hebben geleid tot een vertrouwensbreuk en hebben ons doen besluiten om een speciaal commissaris aan te stellen.” Op 31 mei heeft de Nationale Bank het parket in Gent ingelicht over de onregelmatigheden. “Het betrof een kennisgeving, geen klacht.”
Ook onder het bewind van de speciaal commissaris was het de bedoeling om voort te doen met de geordende afwikkeling, maar berichten in de media over problemen bij Optima Bank zorgden voor onrust. Om een bankrun te vermijden, werden alle tegoeden bevroren. Toen de commissaris ook nog eens vaststelde dat er bewijs over het engagement van de hoofdaandeelhouder (over een achtergestelde lening van 10,8 miljoen euro, red.) ontbrak, is de stekker eruit getrokken. “Het is de raad van bestuur die dit heeft beslist”, beklemtoonde de gouverneur.
“fit & proper”-test
Uit een eerder advies bleek dat er nooit een veroordeling is geweest voor Piqueur”
Voorts stelde Smets voor de reflectie aan te vatten van de ‘fit & proper’-test voor bestuurders en managers van een bank. Onder anderen Meryem Almaci (Groen) had zich in een vorige zitting van de commissie Financiën rond het faillissement van Optima Bank opgewonden over de bedenkelijke reputatie van enkele toplui bij de bank.
Ze verwees naar Herman Verwilst, die Fortis leidde toen dat in 2008 overkop ging. “Hij was niet onbesproken en heeft uiteindelijk zelfs ontslag moeten nemen bij Optima Bank.” En ook hoofdaandeelhouder Jeroen Piqueur torste een verleden van verdachtmakingen met zich mee.
De Nationale Bank wees er woensdag op dat ze zich in 2011, bij de overname van Ethias Bank door Optima, heeft gebaseerd op een advies van de CBFA (nu FSMA, red), dat toen instond voor het bankentoezicht. Uit dat advies bleek dat er nooit een veroordeling is geweest van Piqueur. “Wij hebben ook vastgesteld dat hij erkend was als verzekeringsmakelaar en als vastgoedmakelaar bij het BIV (Beroepsinstituut van Vastgoedmakelaars, red.).” In het advies werd ook niet verwezen naar de agressieve verkooppraktijken door Optima.
De Nationale Bank kan niet strenger zijn dan de criteria die de wet oplegt. “Er is geen enkele bepaling die zorgt voor een automatisch verbod van bestuurders die reeds bij een instelling werkten die een beroep moest doen op overheidssteun”, verklaarde Smets over Verwilst.
De gouverneur suggereerde om de wet uit te breiden, zodat bijvoorbeeld ook een gerechtelijk onderzoek naar fiscale fraude tegen een bestuurder de toezichthouder ter ore zou komen.
Smets suggereerde ook om aandeelhouders die een belangrijke participatie in een bank nemen, bij aanvang een vermogensstaat te laten opmaken. Ook het niet-naleven van een suggestie van de toezichthouder, zou strenger moeten worden gesanctioneerd. Tot slot stelde hij voor om het de toezichthouder makkelijker te maken om bestuurders bij een bank te vervangen.(Belga/NS)
