‘Europa beweegt zich op het randje’

“Europa moet dringend een compromis vinden over de verdeling van de factuur van zijn schuldencrisis, want de huidige stress is niet houdbaar”, waarschuwen André Sapir en Rudi Vander Vennet, twee Belgische topadviseurs voor Europa.

Europa krijgt haar schuldencrisis maar niet onder controle. Vooral de Griekse situatie baart zorgen. Officieel is van een schuldherschikking (nog) geen sprake, maar het is uitgesloten dat de Griekse overheid haar schulden ooit tegen 100% kan terug betalen. Hoe kan deze patstelling doorbroken worden?

Trends vroeg het aan André Sapir en Rudi Vander Vennet, twee nieuwe topadviseurs van Europa. André Sapir (ULB en denktank Bruegel) wordt adviseur van de European Systemic Risk Board (ESRB), een nieuwe Europese instelling die preventief zal toezien op de gezondheid van het Europese financiële systeem. Professor Rudi Vander Vennet (Universiteit Gent), wordt adviseur van de European Banking Authority (EBA), de nieuwe toezichthouder op de Europese banken, en koepelorgaan boven de nationale toezichthouders.

Hoe kan Europa zijn schuldencrisis voor eens en altijd oplossen? Vander Vennet: “Een schuldherschikking is geen oplossing. Als Griekenland een schuldverlichting tot 50 procent krijgt, dan zijn de banken failliet en dan moeten de overheden weer ingrijpen. Dat is een vicieuze cirkel waar je nooit meer uit geraakt. Breek dus die cirkel. En dat kan alleen door het Europees noodfonds (EFSF) uit te bouwen tot een echt interventiemechanisme, een soort Europees IMF met genoeg financiële slagkracht, om noodlijdende landen te herfinancieren of hun schulden te waarborgen. 500 miljard euro is veel te weinig. Het moet veel meer worden om de speculanten de pas af te snijden. Dat fonds moet ook zelf geld kunnen ophalen, zodat er geen twijfel over bestaat dat het alle landen overeind kan houden, al heb je dan een Europese belastingbetaler nodig. Dan stopt de speculatie en dan dalen de rentevoeten in landen als Griekenland tot betaalbare niveaus. Let op: dat is geen cadeau. In ruil voor deze steun moeten die landen tien jaar lang besparen en de lonen matigen. De uitbouw van zo’n Europese IMF is de quantumsprong die een streep onder de crisis kan trekken. Europa heeft deze crisis over zichzelf afgeroepen door altijd te laat en te weinig te reageren.”

Wordt deze quantumsprong niet onmogelijk gemaakt door de politieke realiteit? Een groeiende bevolkingsgroep uit de kernlanden wil niet borg staan voor de schulden van de perifere landen. De verkiezingsoverwinning van de ‘Ware Finnen’ is geen geïsoleerd geval in Europa. Vander Vennet: “Europa mist de leiders die aan hun keizers en achterban durven uit te leggen dat moeilijke beslissingen nodig zijn met het oog op de lange termijn. We moeten ook de kernlanden met de vinger durven te wijzen. Deze landen, en hun banken, hebben meegeholpen aan de opbouw van de overmatige schuldenlast. Iemand moet de Duitsers zeggen dat hun Landesbanken failliet gaan als Griekenland faalt. Maar Duitsland wil voorlopig die banken niet herkapitaliseren.”

Sapir: “Er is niet alleen een politiek probleem in de kernlanden met AAA-kredietwaardigheid. In de zwakkere landen is het discours omgekeerd: zij willen niet jarenlang het schuldenjuk dragen om de banken van de sterke landen te redden. De fout ligt ook bij de banken en landen die te veel geleend hebben aan de schuldlanden. Zolang het gaat over ‘de Duitsers’ of ‘de Grieken’, zullen we geen oplossing vinden. Dat kan pas als we het hebben over het eurogebied, en oplossingen bedenken voor het eurogebied. Maar bij elke verkiezingen komt het populistisch nationalistisch discours naar boven. Toch is er al vooruitgang geboekt. Toen de crisis uitbrak, hadden we in Europa geen enkel interventie-instrument. Er brak brand uit, maar er was geen brandweer. Politiek vlak is er nu toch de wil om de problemen te boven te komen. Maar opnieuw: we moeten de kosten van de overmatige schuldenlast nog verdelen. We moeten nog een evenwicht vinden tussen solidariteit en verantwoordelijkheid.”

Er wordt intussen wat afgepokerd om de factuur naar elkaar door te schuiven. Die stress op het eurosysteem, die kan toch niet lang meer blijven aanslepen? Vander Vennet: “Ja, er wordt een zeer gevaarlijk spelletje gespeeld. We lopen echt op het randje.”

Sapir: “We hebben veel geluk gehad dat de Europese Centrale Bank (ECB) er was om de meubelen te redden. Met voorzitter Jean-Claude Trichet zat ook de juiste man op de juiste plaats, dankzij zijn ervaring in financieel crisismanagement. De ECB heeft onorthodox moeten handelen, maar ze had geen keuze.”

JVO/DK

Een uitgebreid interview met André Sapir en Rudi Vander Vennet kan u vanaf donderdag in Trends lezen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content