Brexit wordt doorslaggevend voor de toekomst van Theresa May

De Britse premier Theresa May moet in 2018 veel keuzes maken, maar heeft daar weinig tijd voor.

Voor de brexit wordt 2018 het cruciale jaar. Op 30 maart 2019 moet Groot-Brittannië de Europese Unie verlaten. Onderhandelaars van de EU zeggen dat er een akkoord over de scheidingsvoorwaarden moet zijn tegen de herfst van 2018 zodat de regeringen en het Europees Parlement tijd hebben om het goed te keuren.

De tijdsdruk zal de eerste maanden van 2018 bijzonder hectisch maken. Tegen dan zou de regering van Theresa May een raamakkoord moeten hebben over de rechten van EU-burgers in Groot-Brittannië en van Britse burgers in de EU. Bovendien moet ze dan een idee hebben van hoeveel Groot-Brittannië moet betalen bij de uitgang. Alleen heeft nog niemand een manier bedacht om een harde grens in Ierland te voorkomen zodra het Verenigd Koninkrijk uit de club stapt.

En dan moet nog gepraat worden over de toekomstige handelsrelaties. Een eerste conclusie is dat er gedacht moet worden aan een overgangsregeling na maart 2019 om een brexit in vrije val te vermijden. De enige mogelijkheid is gebaseerd op de status quo, dat wil zeggen dat Groot-Brittannië de verplichtingen van een lidmaatschap moet accepteren zonder een lid van de Commissie, stemrecht of Europese parlementsleden. Zelfs daarover wordt een akkoord moeilijk. De EU zal geen brug willen bouwen totdat ze weet waar die heen leidt. En de brexiteers zullen argwanend staan tegenover elk idee dat bedoeld lijkt om hun land langer bij de club te houden.

May houdt vol dat Groot-Brittannië uiteindelijk de eenheidsmarkt en douane-unie moet verlaten en in plaats daarvan een akkoord op maat moet bereiken en een uitgebreid partnerschap.

Graag of niet

Aan de omslachtigheid van de onderhandelingen zal May nog twee grote zorgen overhouden. De eerste is een mogelijk dwarsliggend parlement dat over een brexitverdrag zal willen stemmen. De Tory’s hebben hun meerderheid in het Lagerhuis verloren en zijn ook in de minderheid in het Hogerhuis. Opstandige Tory’s noch de Noord-Ierse Democratic Union, die May officieel steunt, hebben er belang bij verkiezingen uit te lokken die Jeremy Corbyn van Labour aan de macht brengen, maar ze kunnen een al zwakke regering het leven behoorlijk zuur maken.

De tweede grote zorg is dat een mengeling van opstandige parlementariërs, recalcitrante onderhandelaars en de complexiteit van de brexit conservatieve haviken en zelfs enkele ministers ertoe brengen te vervallen in de mantra dat geen akkoord beter is dan een slecht akkoord. Het risico blijft groot dat dit automatisch gebeurt, doordat de tijd verstrijkt.

Brexit zal ook doorslaggevend zijn voor de toekomst van May zelf. Er wordt nog altijd verwacht dat ze kort na de brexit zal opstappen. Dat zou een nieuwe partijleider een paar jaar geven om de geloofwaardigheid van de Tory’s te herstellen voor de volgende verkiezingen van 2022.