Met 100.000 nieuwe inwoners de komende vijf jaar neemt de Brusselse bevolking fors toe, vooral door immigratie. Dat legt een hypotheek op de economische toekomst van de stad.
Tegen 2016 stijgt de Brusselse bevolking van 1,130 miljoen naar 1,225 miljoen, zo voorspelt het Planbureau. Het gevolg van een hoog geboortecijfer maar vooral door migratie vanuit het buitenland. De Brusselse demografische bom heeft grote economische implicaties. Een belangrijk deel van die toenemende bevolking heeft huisvesting en onderwijs nodig (het aantal 6-11 jarigen stijgt op tien jaar met 26 procent) en zal een baan moeten vinden. Vraag is of al die nieuwkomers op de arbeidsmarkt gemakkelijk aan werk zullen raken. Hun arbeidsmarktperspectieven zijn beperkt.
Velen dreigen in de werkloosheid te blijven waardoor de inkomenssituatie van de Brusselaars verder zal verzwakken. Het inkomen per inwoner ligt al jaren lager dan het Belgische gemiddelde. In 1971 lag het inkomen per inwoner in Brussel nog 39 procent hoger dan het Belgische gemiddelde, in 1990 was het even hoog en in 2008 lag het 16 procent lager. Brussel draagt zo steeds minder bij tot de personenbelasting.
Gevolg is dat Brussel (net als Wallonië) voor zijn lage fiscale inkomsten op basis van de financieringswet een financiële compensatie krijgt. Een nationale solidariteitstussenkomst die al jaren stijgt: van 61 miljoen euro in 2002 tot meer dan 305,6 miljoen euro vorig jaar. En door de daling van de Brusselse fiscale capaciteit zal dit transferbedrag nog toenemen.
De bevolkingsexplosie en de dalende inkomens van de Brusselse bevolking zijn voor de Brusselse beleidsmakers het argument om te pleiten voor een verregaande herfinanciering van Brussel, naast het bestaande solidariteitsmechanisme. De nota-Di Rupo spreekt van een herfinanciering van 461 miljoen euro. Analisten van de Brusselse economische situatie – de denktank Vives, Voka- benadrukken dat Brussel inderdaad veel lasten heeft maar tegelijk extra inkomsten haalt uit zijn hoofdstedelijke functie zoals pendelaars die in Brussel consumeren of het vele vastgoed waarop in Brussel belastingen worden betaald.
Als Brussel extra middelen wil om de demografische schok de baas te kunnen, dan doen de lokale beleidsmakers er goed aan om eens in eigen boezem te kijken, zeggen de experts. Zo moeten de Brusselse institutionele structuren -zoals minder gemeenten,- worden aangepakt.
Voor Jan Van Doren, adjunct-directeur van het Voka kenniscentrum, zou Brussel in de toekomst ook meer moeten kunnen rekenen op de eigen financiële hefbomen. Dat kan bijvoorbeeld door een gedeeltelijke regionalisering van de vennootschapsbelasting waardoor het gewest meer return krijgt van zijn economische centrumfunctie waardoor het ook gestimuleerd wordt om daarop in te zetten. Zo komt er op termijn extra geld binnen.
Alain Mouton
