‘Beter economische sancties dan militaire actie’

© belga
Jozef Vangelder
Jozef Vangelder redacteur bij Trends

Na een eerste salvo eerder deze maand dreigen de Verenigde Staten opnieuw met economische sancties tegen Rusland, als vergelding voor de steun van Moskou aan het Syrische regime. Maar werken economische sancties wel? Glenn Rayp, hoogleraar internationale economie aan de UGent, is een believer.

Economische sancties hebben effecten op korte termijn. Maar veranderen ze iets op lange termijn?

GLENN RAYP. “Ik ben daar niet zo negatief over. Er zijn voorbeelden die aantonen dat economische sancties wel degelijk impact hebben. Sancties hebben Iran ertoe gebracht controle op zijn nucleair programma te aanvaarden. Het heeft tijd gevergd, maar uiteindelijk deden de sancties Iran voldoende pijn om overstag te gaan. Ook de sancties tegen de Zuid-Afrikaanse apartheid werkten destijds traag maar gestaag. Ze deden de ontwikkeling van Zuid-Afrika stagneren, op de duur was het land een paria geworden. Het regime heeft de boeg moeten omgooien.”

U hoopt op een gelijkaardige ontwikkeling in Rusland?

RAYP. “Het gaat toch om sancties die pijn doen, al zijn ze niet de enige factor die de economische toestand van het land bepalen. De olieprijs is opnieuw gestegen, wat Rusland goed uitkomt. Al bij al is het economische beleid van Rusland niet slecht. De gouverneur van de centrale bank krijgt algemene waardering, de regering zorgt voor het macro-economische evenwicht, en er is opnieuw groei. Bijgevolg zullen ook de sancties tegen Rusland traag werken.”

Maar zullen ze ook genoeg pijn doen?

RAYP. “De Amerikaanse maatregelen van begin deze maand zijn toch niet min. Bepaalde bedrijven zijn compleet afgesloten van leningen in dollar, omdat banken het verbod krijgen met hen nog zaken te doen. Solvabel zijn en toch geen lening krijgen: dat heeft wel degelijk een impact op een bedrijf.”

Kan het Westen sancties niet als een boemerang terug in het gezicht krijgen?

RAYP. “Enkel als je van de getroffen Russische bedrijven – zoals Rusal, een belangrijke aluminiumproducent – afhankelijk bent voor je bevoorrading. Maar dat effect zal beperkt blijven. Het zou anders zijn als het Westen een embargo zou instellen op de invoer dan Russische olie of gas. Dat zou veel zwaardere gevolgen hebben voor de westerse economie. Zover is het echter niet gekomen.”

Riskeren de sancties niet de onzekerheid op de westerse markten vergroten?

RAYP. “Klopt. Maar de diplomatieke betrekkingen tussen het Westen en Rusland zijn zo al niet te vriendschappelijk. Misschien is het dan beter met economische sancties te dreigen dan met militaire actie, waarvan het risico op escalatie veel groter is. Economische sancties werken trager, maar bereiken hetzelfde doel op een veilige manier. Je moet wel bekijken wie de verantwoordelijkheid draagt voor de gifgasaanval. De steun van Rusland aan het Syrische regime maakt de Russen nog niet verantwoordelijk voor wat in Oost-Ghouta gebeurd is. Arbitraire grondslagen voor sancties kunnen er soms toe leiden dat een land zich geviseerd voelt.”

Wat bedoelt u daarmee?

RAYP. “Je moet een zekere zin voor proportionaliteit behouden. Het ultieme doel moet een gedragswijziging van het geviseerde land blijven. Kijk naar de sancties tegen Rusland van 2014, als reactie op de Russische inmenging in Oost-Oekraïne en de annexatie van de Krim. Je wilt Rusland daarover aan de onderhandelingstafel krijgen, en dat lukt ten dele. De Russen zijn nog altijd bereid te praten, zeker met Europa. Voor een deel trekken de Russen daarmee een scherm op, maar ze hebben toch maar voorgesteld een veiligheidsmacht te sturen. Dat ze de deur niet dicht hebben gegooid, wijst erop dat de sancties effect hebben.”

Hangt niet veel af van het soort sancties?

RAYP. “De Amerikaanse sancties van begin deze maand treffen Russische bedrijven en personen, in veel mindere mate Russische sectoren. De Verenigde Staten proberen de rechtstreeks verantwoordelijken te treffen, mensen met politieke impact, zonder de bevolking te treffen. Dat is een andere les. de bevolking pijn doen in de hoop dat ze zich zal verzetten tegen haar leiders, lukt meestal niet. Gerichte sancties werken beter. Je moet de elite treffen.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content