De voorbije maanden was er heel wat te doen rond Griekenland. Financiële markten maakten zich zorgen over de snel verslechterende toestand van de Griekse overheidsfinanciën. Landen als Spanje, Portugal en Ierland zitten in hetzelfde schuitje. Er gaan zelfs stemmen op die België in dat rijtje plaatsen. Dat is op zijn minst voorbarig.
De Belgische overheid ging de voorbije recessie in met een hoge schuld, maar kon de schade nog redelijk beperken. Het tekort klom in 2009 wel naar 6 procent van het bbp (bruto binnenlands product), maar dat is nog altijd minder dan de helft van het Griekse en Ierse tekort.
Dat betekent evenwel niet dat de Belgische overheid het rustig aan kan doen. Ook de Belgische overheidsfinanciën zitten vandaag op een onhoudbaar traject. In de veronderstelling dat de economische situatie de komende jaren normaliseert, zou de overheidsschuld zonder budgettaire inspanningen tegen 2020 naar 127 procent van het bbp klimmen.
De situatie zou volledig onhoudbaar worden in het daaropvolgende decennium wanneer de schuld zonder ingrepen zou oplopen tot 180 procent van het bbp. De Belgische overheid kan het zich dus niet veroorloven om de overheidsfinanciën niet aan te pakken. Om de overheidsschuld tegen 2020 terug te brengen tot het niveau van net voor de crisis (84 procent van het bbp) en tegelijkertijd de geraamde extra uitgaven voor de vergrijzing op te vangen, is van 2012 tot 2020 een budgettaire inspanning nodig van 8,6 procent van het bbp.
Zo’n budgettaire inspanning wordt moeilijk, maar is niet onoverkomelijk. Tussen 1983 en 1998 verbeterde het primaire saldo gezuiverd voor conjunctuureffecten, een indicatie van het eigenlijke budgettaire beleid, met 10,6 procentpunten. De budgettaire uitdaging die voor de deur staat, vereist wel een drastische ommekeer in het beleid.
Tussen 2001 en 2009 versoepelde het budgettaire beleid immers met 7,4 procentpunten, waardoor de volledige buffer onder de vorm van het primaire overschot uitgewist werd. De oorzaken van de verslechtering van de toestand van de overheidsfinanciën liggen dan ook lang niet uitsluitend in de recente crisis. De neerwaartse trend werd al jaren eerder ingezet.
