‘Als Duitsland een kosten-batenanalyse maakt, stapt het uit de eurozone’

Johan Van Overtveldt schetst voor een groep Europarlementsleden vijf redenen om de uitkomst van de Eurocrisis somber in te zien: ‘Griekenland had de eurozone al een jaar geleden moeten verlaten’

In de commissiezaal waar de monetaire politiek van de Europese Unie eerder werd uitgelegd en vooral uitgetekend door mensen als Jean-Claude Juncker, de president van de Eurozone, en Jean-Claude Trichet de voorzitter van de Europese Centrale Bank, zette gisteren Johan Van Overtveldt, hoofdredacteur van Knack en Trends, zijn visie over de eurocrisis uiteen: “Griekenland had de eurozone al een jaar geleden moeten verlaten.”

Van Overtveldt werd daarvoor uitgenodigd door New Direction, een denktank voor ‘Europese hervorming’. Europees Parlementslid en vice-voorzitter van New Direction Derk Jan Eppink (LDD) sprak het voorwoord.

Van Overtveldt krijgt naar eigen zeggen de laatste tijd vaak de vraag waarom hij zo eurosceptisch is. Dat is hij niet, vindt hij. Wel eurorealistisch. Van in het begin trouwens, herinnert hij zich. Waarop een citaat van hem volgt uit februari 1999, amper een maand na de intrede van de eurozone: “So the EMU-train has left the station. Major parts of the tracks and the locomotive are missing. European politicians like Belgian prime minister Jean-Luc Dehaene claim that the missing parts will be found and mounted as the whole project proceeds. If this claim proves to be correct, the road ahead will just be bumpy until all parts are in place. If not, major difficulties and eventually a breathtaking crash of the monetary union will be unavoidable.” Als hij ook vandaag nog kritisch is, dan wel om vijf redenen.

21 juli

Op 21 juli 2011 werd beslist over de tweede schijf noodhulp aan Griekland. Ook de herziening van de rol van het Europees Stabiliteitsfonds (ESF) werd besproken. “Dat ESF zou 440 miljard euro waard zijn, of 750. Dat is onduidelijk.” Maar wat het ook wordt: zelfs die 750 miljard euro voldoet niet, meent Van Overtveldt. Griekenland en Portugal ermee redden zou nog net lukken, maar vergeet het als ook Spanje en Italië komen aanzetten.

De centrale banken

Ook naar de Europese bankenwereld kijkt Van Overtveldt met Argusogen: de huidige verliezen zijn nog niet weggewerkt en de potentiële verliezen hangen hen ook nog boven het hoofd. De stresstests die de banken ondergingen, leverden op dat een bijkomende kapitaalinjectie van 2,5 miljard euro nodig is. “Het IMF spreekt van 200 miljard euro…” “De gezamenlijke schuld van de drie grootste Amerikaanse banken is goed voor 35 procent van het BBP. In Frankrijk maakt die schuld 250 procent uit van het BBP.” Laat daarover geen twijfel bestaan, zegt Van Overtveldt: “Die Amerikaanse situatie is te beheren. De Franse niet. De oplossing kan niet anders dan Europees zijn.”

Overheidsschuld

Volgens van Overtveldt moet dus vooral Frankrijk uitkijken, want het is slechts een kwestie van tijd (“Een week, vermoed ik”) tot de kredietwaardigheid van Frankrijk wordt bijgesteld. “Frankrijk verdient die AAA-rating niet. En als dat gebeurt, dan zal Duitsland moeten betalen.

De Bundesbank

Het hoge woord is eruit: Duitsland. Het eengemaakte Duitsland was de motor van de Europese Unie, en is dat vandaag nog. Maar de Duitsers zullen niet blijven trekken, denkt Van Overtveldt. Hij ziet een conflict broeien tussen de Europese Centrale Bank (ECB) en de Bundesbank.

Die eerste zit in de problemen: Awel Weber, de aftredende voorzitter van de Duitse Bundesbank, trok zich terug uit de race voor het ECB-voorzitterschap en Jürgen Stark, een Duitse bestuurder bij de ECB, trok er de deur achter zich dicht omdat hij het oneens was met het controversiële opkoopprogramma van staatsobligaties van de centrale bank. De Bundesbank daarentegen, weet Van Overtveldt, heeft nog steeds een enorme impact op de Duitse publieke opinie. Van Overtveldt haalt er de legendarische voormalige voorzitter van de Europese Commissie, Jacques Delors, bij, die zei: “Niet alle Duitsers geloven in God, maar wel alle Duitsers geloven in de Bundesbank.”

Griekenland

Griekenland, en in haar kielzog Portugal, is het laatste argument: “Griekenland had een jaar geleden al uit de eurozone moeten stappen.” Er dreigt een wilde recessie, meent Van Overtveldt, die samen met de reactie van de EU daarop, de Griekse samenleving zal destabiliseren en “mogelijk zelfs de Griekse democratie”. En dus moeten zowel Griekenland als Portugal uit de Eurozone stappen: “Dan is er tenminste licht aan het einde van de tunnel. Er is geen enkel land in de geschiedenis waar ik weet van heb, dat dergelijke problemen opgelost kreeg zonder de munt te devalueren.”

Scenario’s

Wat staat er dan te gebeuren? Ofwel een crisis zoals de Latijns-Amerikaanse landen die gekende hebben, waarbij de mensen het vertrouwen in geld verliezen. Een andere optie is die van Mario Draghi, oud voorzitter Italiaanse Centrale Bank, nu van de ECB: de kwantumstap voorwaarts met een politieke unie en flexibele markten. “Weinig waarschijnlijk”, volgens Van Overtveldt. Rest het scenario waarbij niet de zwakke, maar de sterke lidstaten de eurozone verlaten. “Duitsland zal de eerste stap zetten, gevolgd door Nederland, Finland en Oostenrijk.”

Een scenario met repercussies voor België: “Ik hoor van een regeringsonderhandelaar dat de splitsing van België van tafel geveegd is. Tenzij dit scenario komt opzetten, dan kan die discussie weer oplaaien rond de vraag: eruit of erin?” Voor Duitsland zou een kosten-batenanalyse alleszins wijzen in de richting van een uitstap. Simon Demeulemeester