Wie durft Mark Zuckerberg te vierendelen?

Het is in dit digitale tijdperk zeer moeilijk een winnaar te worden, maar heel gemakkelijk een winnaar te blijven. Dat zegt Trends-hoofdredacteur Daan Killemaes.

Er staat geen maat meer op de omvang en de beurswaarde van technologiereuzen zoals Amazon, Facebook, Google en het Chinese Alibaba.

De Amerikaanse spelers stuwen de technologiebeurs Nasdaq van record naar record. Investeerders staan met open mond te kijken naar de jongste kwartaalcijfers. Jeff Bezos, de topman van Amazon, of Mark Zuckerberg, de bezieler van Facebook, hoeven maar met de ogen te knipperen om weer enkele miljoenen rijker te worden.

Een vergelijking met de internetzeepbel van eind de jaren negentig gaat niet op. Beleggers weten deze keer wat ze doen. Facebook & co zijn winstgevend en, nog belangrijker, de winst en de winstgroei zitten voor lange tijd gebeiteld.

Monopolie

Het is in dit digitale tijdperk zeer moeilijk een winnaar te worden, maar heel gemakkelijk een winnaar te blijven. Maar de rest van ons wordt niet beter van die monopolievorming.

Amazon & co worden te groot en te dominant voor een gezonde marktwerking. Ze ontpoppen zich in een rotvaart tot de monopolies van de 21ste eeuw, die hun tentakels naar steeds meer sectoren uitstrekken.

De autobouwers van morgen? De banken van morgen? De distributeurs van morgen? De telecombedrijven van morgen? Het antwoord is altijd hetzelfde: ga opzij voor de technologiereuzen. Iedereen is bang van FANG, het acroniem voor Facebook, Amazon, Netflix en Google.

In de digitale economie kan zich een klein kransje winnaars vormen dankzij schaalvoordelen, netwerkeffecten en data, veel data. Kleinere bedrijven hebben nauwelijks nog een kans die giganten van hun troon te stoten.

Wie de data controleert, controleert de klant en dus de markt. In de Verenigde Staten passeert nu de helft van de internethandel via Amazon, controleert Facebook 77 procent van het verkeer op sociale media, en heeft Google 81 procent van de zoekmarkt op internet in handen.

Die dominantie versterkt zichzelf. Het winkelplatform van Amazon bijvoorbeeld is zo efficiënt en dominant geworden dat miljoenen andere leveranciers bijna geen andere keuze hebben dan ook dat platform te gebruiken om nog voldoende verkoop te genereren.

Strategische data over hun klanten doen ze op die manier cadeau aan Amazon. Om te overleven graven ze hun eigen graf. Data worden weleens de olie van de 21ste eeuw genoemd, dé cruciale grondstof.

Als de Amerikaanse autoriteiten ooit de schadelijke dominantie van Standard Oil braken door het bedrijf in zeven te delen, moeten ze dan Amazon of Facebook ook niet opbreken?

De Amerikaanse mededingingsautoriteiten zijn nog niet geneigd ‘ja’ te antwoorden op die vraag. Zo kreeg Amazon onlangs vlot groen licht voor de overname van de Amerikaanse distributeur Whole Foods.

Waarom zouden we Amazon of Facebook vierendelen? De consument heeft weinig te klagen over technologie en de technologiereuzen in het bijzonder.

Breek Amazon op en de prijzen van heel wat producten zullen stijgen. Breek Facebook op en de netwerkeffecten en het gebruiksgemak gaan verloren. Technologie heeft voor meer transparantie en prijsconcurrentie in de economie gezorgd. Technologie zorgt via automatisatie, innovatie en disruptie voor een groter aanbod en lagere prijzen. Technologie lijkt zelfs de inflatie vermoord te hebben.

Wat is dan het probleem? Bovendien staan de Chinese reuzen klaar om de wereldmarkt te veroveren als de Amerikanen de eigen giganten een kopje kleiner maken.

De consument zal niet blijven lachen

De consument zal niet blijven lachen. Door monopolievorming daalt op termijn de concurrentie, de creatieve destructie, de innovatie, de economische groei, de koopkracht en stijgt de ongelijkheid. Die tendens manifesteert zich niet alleen in de technologiesector. Bijna de hele markteconomie raakt besmet.

Maar wie durft of wie kan voor een nieuw evenwicht zorgen? Het klassieke mededingingsbeleid is niet afgestemd op een digitale economie. Europa loste al een paar schoten voor de boeg van bijvoorbeeld Google, maar concurrentie organiseren is lastiger dan boetes uitdelen.

Mogelijk zal technologie zelf de kaarten herschikken. Blockchaintechnologie bijvoorbeeld kan de eigendom van de data en van het netwerk teruggeven aan de gebruikers, wat de internetreuzen opnieuw tot dwergen zou degraderen.

Maar dat is toekomstmuziek, voor zover Zuckerberg dat deuntje toelaat.