Hebben de Nederlanders redenen om dwars te liggen na overnamebod bpost?

Bpost heeft opnieuw een bod op PostNL gelanceerd. PostNL reageert tamelijk koel, terwijl de Nederlandse minister van Economie, Henk Kamp, een mogelijke fusie voor PostNL zelfs “een stap terug” noemt. Hebben de Nederlanders redenen om dwars te liggen?

Op de beursvloer van het Damrak hebben investeerders het intussen door: bpost ziet een fusie met PostNL echt wel zitten. De koers van het Nederlandse postbedrijf schoot maandag dan ook 5,19 procent hoger. De directe aanleiding was een mededeling van zondagavond, waarin bpost met een openlijk aanzoek PostNL alsnog probeerde warm te maken voor de vrijage die in mei al een keer spaak is gelopen.

Toen torpedeerde een politiek geïnspireerd lek de onderhandelingsgesprekken. De directie van bpost gelooft echter sterk in een huwelijk – een overname met het karakter van een fusie – met zijn Nederlandse sectorgenoot. Op 1 november lekte in dat verband al een denkoefening voor een verbeterd bod uit. Zondagavond maakte bpost die intenties ook officieel nadat de raad van bestuur unaniem het groene licht had gegeven voor een verbeterd, vriendschappelijk aanzoek.

In een webcast met de pers en bankanalisten verduidelijkte bpost-CEO Koen Van Gerven maandagochtend nog eens de industriële en strategische logica waarop de overnamepoging steunt. Van Gerven ziet een consolidatietrend in de sector en gelooft dat het moment voor een combinatie met PostNL strategischer dan ooit is. Het fusiebedrijf zou een omzet van 6 miljard euro krijgen en beschikken over 28 miljoen potentiële klanten. De bedrijfskasstroom schat bpost op 1 miljard euro.

Bij PostNL reageert de directie gereserveerd. De kwartaalresultaten van de Nederlandse onderneming waren redelijk stabiel met een licht dalende omzet. Topvrouw Herna Verhagen gelooft in de eigen strategie, maar wil de overname-intenties van bpost onderzoeken in het belang van haar aandeelhouders. Bij monde van de Nederlandse minister van Economie Henk Kamp reageert de Nederlandse regering echter erg afwijzend. De minister beschouwt een mogelijke fusie zelfs als een stap achteruit voor PostNL. Daarmee lijkt het een strijd tussen Belgische dromers en Nederlandse dwarsliggers te worden.

De juiste prijs?

In mei verhoogde bpost al meerdere keren de prijs voor een mogelijk bod. Nu gebeurt dat nog eens. Bpost is bereid 2,825 euro cash per aandeel van PostNL te betalen, plus 0,1202 aandelen van bpost per aandeel van PostNL. In totaal komt dat neer een prijs van 5,65 euro per aandeel van PostNL. Dat zou een premie van 31,6 procent zijn tegenover de koers van voor het perslek van begin november. En zelfs 55 procent meer dan de beurskoers van voor het nieuws van de mogelijke overname in mei. In totaal heeft het nieuwe bod van bpost een waarde van 2,5 miljard euro. Dat is zo’n 10 procent hoger dan het vorige bod.

“Het bod is nu veel te hoog”, zegt André Mulder, analist van Kepler Cheuvreux. “De kaspositie van bpost is misschien riant, maar dat geld kan het bedrijf beter niet aan PostNL uitgeven. Bpost heeft te veel oog voor het potentieel van de pakjes en te weinig voor de risico’s van de brievenpost. Nergens zijn de volumedaling en de competitie groter dan in Nederland. PostNL heeft in de markt van de geadresseerde post een marktaandeel van 67 procent, terwijl de meeste Europese postbedrijven meer dan 90 procent van de markt voor geadresseerde post in handen hebben. Bpost staat bovenaan in het lijstje met 100 procent. In België is zelfs sprake van een te strikte opstelling met betrekking tot de liberalisering.”

Voor Marcel Achterberg van Petercam-De Groof en Ruben Devos van KBC Securities is 5,65 wel een goed bod. “Ik denk dat bpost een opportunistisch bod doet”, nuanceert Ruben Devos. “Eind 2015 presenteerde PostNL een vijfjarenplan dat weinig ambitieus was, waardoor de koers forse klappen kreeg. Dat nu al voor de vierde keer een hoger bod volgt, betekent nog niet dat te prijs te hoog zou zijn. Tegen de logica van het bod is weinig in te brengen. Je ziet een toenemende tendens tot crossborderleveringen in de pakjesmarkt. Dat was ook de logica van de toenadering tussen de Deense en de Zweedse Post een aantal jaar geleden.”

Bpost wil zijn Nederlandse sectorgenoot inderdaad inlijven omdat die verder staat in de levering van pakjes en meer partnerships heeft kunnen sluiten in e-commerce. Volgens Van Gerven kan de combinatie die ontstaat, de groeistrategie in e-commerce voor beide partijen versnellen. Al valt die groei vooral in België te verwachten. Opvallend is dan ook de belofte van 3200 extra banen, gelijk te verdelen over beide landen.

Mulder: “Het lijkt mij heel erg moeilijk een garantie te geven op bijkomende banen als de postvolumes met 10 procent per jaar dalen. Het resultaat komt daardoor onder druk en het wordt moeilijk niet te snijden in het personeel. PostNL kampt al een paar jaar met dat probleem en moet constant bezuinigen. In 2015 werd bpost voor het eerst geconfronteerd met een zware volumedaling van 6 procent. Dat leidde ook tot ontslagen. Bij zo’n terugval red je het niet meer met 3 tot 4 procent natuurlijk verloop.”

In de webcast van deze morgen benadrukte Van Gerven echter dat de combinatie bovendien beter een antwoord zal bieden op het probleem van de dalende brievenpost. Het nieuwe bod verduidelijkt dat het Belgische overheidsbedrijf daar wel wat voor over heeft. Of dat volstaat, dan wel of de Nederlanders hun vel nog duurder willen verkopen, valt af te wachten.

Een Belgisch staatsbedrijf

Toen Trends hem in een gesprek vorige maand naar zijn ambities na de mislukte overname vroeg, benadrukte Van Gerven dat hij het beslissingscentrum van een grote onderneming als bpost liever in België houdt, dan de zoveelste overnameprooi te worden. “In een context van eten of gegeten worden, zit ik liever zelf aan tafel”, zei de topman. Straffe taal voor een bedrijf dat een decennium geleden een verlieslatend overheidsbedrijf was waarop niemand zijn geld zou willen inzetten. Tegenwoordig is bpost echter een stabiel aandeel op de Brusselse beursvloer.

Wordt bpost in ons land overal geroemd voor die gedaanteverwisseling, dan kijken de Nederlanders niet met dezelfde bewondering naar de wederopstanding van het Belgische postbedrijf. In de ogen van analist André Mulder heeft bpost zijn winst te danken aan subsidies. Hij verwijst daarmee naar het geld dat bpost ontvangt voor de universele dienstverlening en voor het krantenbeleveringscontract. Daar staat tegenover dat de Belgische staat als hoofdaandeelhouder vorig jaar een dividend van ruim 130 miljoen euro incasseerde.

Het idee dat het geprivatiseerde PostNL in handen komt van het kleinere, Belgische semi-overheidsbedrijf bpost, roept bij onze noorderburen verzet op. Vreemd genoeg zijn het niet de aandeelhouders van PostNL die reageren, maar wel de Nederlandse overheid, die geen belang meer heeft in het geprivatiseerde postbedrijf.

Is de angst voor de Belgische staat als hoofdaandeelhouder legitiem? Zegt Mulder: “Ik kan er vrede mee hebben. De Belgische staat is heel erg vriendelijk geweest voor bpost. De liberalisering is heel anders verlopen dan in Nederland. Daardoor kon bpost uitgroeien van een verliesmakend bedrijf in 2004 naar een speler met de hoogste marges in Europa tien jaar later. Je loopt wel het risico dat die vriendelijke opstelling verandert als de Belgische staat straks niet langer de meerderheidsaandeelhouder is. Op termijn is dat een risico.”

“Het is opvallend dat er twee keer sprake is van gelekte informatie over dit bod”, zegt Ruben Devos. “Het is duidelijk dat het dossier in beide landen politiek gevoelig ligt. Nochtans stelt bpost zich vrij flexibel op, vind ik. Er komen drie commissarissen van elk land in de raad van bestuur en de overheidsparticipatie van de Belgische staat zou dalen tot 40 procent.”

Mislukte ambities

Acht jaar geleden deed het Nederlandse postbedrijf een overnamebod op bpost. Dat is toen niet gelukt. Is de Nederlandse reactie een kwestie van rancune? In elk geval laat de bedrijfsgeschiedenis van PostNL in de afgelopen decennia een bewogen traject zien, dat zich laat samenvatten door mislukte internationale ambities.

Nadat in de jaren tachtig de PTT was geprivatiseerd, werd het samen met PTT Telecom een onderdeel van de Koninklijke PTT Nederland (KPN). Toen PTT Post in de jaren negentig het Australische TNT overnam, leek het groot genoeg om op eigen benen door te gaan. Het betekende de splitsing van het bedrijf. De telecomtak ging door als KPN en de posterijendivisie heette sinds 1998 TNT Post Groep (TPG). De afgelopen tien jaar kwam de digitalisering sterk opzetten met als gevolg een daling in de geadresseerde post, terwijl Europa intussen de liberalisering van de postmarkten doordrukte. Het leidde bij TPG tot ingrijpende reorganisaties. De divisies TNT Post en TNT Express groeiden uit elkaar en in 2011 werd TNT Express afgesplitst, intussen opgekocht door sectorgenoot Fedex. PostNL stapelde daarbij de schulden op en sleept de jongste jaren het gewicht van zwaarwegende pensioenlasten, wat de beurskoers drukt.

Valt de stuurse reactie van de Nederlandse regering nu terug te voeren tot een trauma van de mislukte internationale ambities bij PostNL? “Niet echt”, benadrukt Mulder. “Bpost kwam als een donderslag bij heldere hemel. Het was een complete verrassing voor zowel analisten als PostNL, temeer daar iedereen er zo’n beetje van overtuigd was dat grensoverschrijdende fusies niet werken. Austrian Post, PostNL en Deutsche Post hebben het allemaal geprobeerd, maar keerden terug naar het eigen grondgebied. De overname van UK Mail door Deutsche Post die nu wordt aangehaald, heeft niets met mail te maken. De Duitsers willen de pakjes; mail gaat er hoogstwaarschijnlijk uit.”