Europa slaagt in eerste ernstige bankentest

De noodlijdende Spaanse bank Banco Popular wordt voor een symbolische euro overgenomen door haar sectorgenoot Banco Santander. Daarmee is de eerste interventie van de nieuwe Europese bankautoriteiten een succes.

Banco Popular, de zesde grootste bank van Spanje, was al een hele tijd het zwarte schaap van de Spaanse banksector. Spanje hervormde in 2012, met Europees geld, zijn banksector. Heel wat zwakke regionale spaarbanken werden genationaliseerd en geherkapitaliseerd, en brachten een groot deel van hun probleemkredieten in een bad bank onder. Banco Popular dacht dat het zich op eigen kracht zou kunnen redden.

Niet dus. De bank bleef gebukt gaan onder de last van zijn 37 miljard euro aan slechte vastgoedkredieten, een gevolg van de zware vastgoedcrisis in Spanje. Jaarlijks slorpten afschrijvingen op die portefeuille een deel van het kapitaal op. Nadat vorig jaar een verlies van 3,5 miljard euro geboekt was en ondanks kapitaalverhogingen van in totaal 5,5 miljard euro over de voorbije jaren, dook de kernkapitaalratio van de bank onder 10 procent. Tegenover de resterende 6,1 miljard euro kernkapitaal stonden voor 20,2 miljard euro aan kredieten met een betalingsachterstand, berekende de Financial Times.

Nog eens vers kapitaal ophalen, was uitgesloten. CEO Emilio Saracho, die vorig jaar het roer overnam, zette daarop enkele weken geleden de bank in de etalage. Met een averechts effect. Investeerders en beleggers werden bang, potentiële bieders haakten af. Vorige week verloor Banco Popular de helft van haar waarde op de beurs. Bovendien dreigde een liquiditeitscrisis, want almaar meer klanten haalden hun geld weg. Gisteren gaf Moody’s de bank de doodsteek door de rating voor het schuldpapier van Banco Popular te verlagen.

De deur open voor overname

Voor het eerst moesten de Europese bankautoriteiten ingrijpen. Het Europees bankentoezicht is sinds eind 2014 in handen van de Europese Centrale Bank (Single Supervisory Mechanism), en sinds 2016 is ook een Europese afwikkelings- of resolutie-autoriteit in functie. Die Single Resolution Board (SRB) moet kapseizende banken redden of ontbinden, en daarbij zo veel mogelijk de belastingbetalers en depositohouders ontzien.

Banco Popular was de eerste test voor die nieuwe Europese organen, en ze zijn geslaagd. De ECB oordeelde dinsdagavond dat de Spaanse bank dreigde over de kop te gaan, waardoor de SRB kon optreden. De Europese resolutie-autoriteit wentelde een groot deel van de verliezen af op aandeelhouders en investeerders, door de aandelen, achtergestelde leningen en AT1-kapitaalinstrumenten van Banco Popular waardeloos te verklaren. Op die manier zette ze de deur open voor een overname door sectorgenoot Banco Santander.

Volgens Laurent Frings, head of credit research van vermogensbeheerder Aberdeen, is het de eerste keer dat aanvullende kapitaalinstrumenten volledig afgeschreven worden. Het gaat in hoofdzaak om risicovol schuldpapier dat bij problemen of een crisis omgezet wordt in aandelen, en dient om verliezen te absorberen.

Frings zegt dat een aantal investeerders daaraan hun broek zullen scheuren, maar dat is nu eenmaal part of the game. Hij verwacht geen verdere problemen voor het Spaanse of het Europese bankensysteem: “De bail-inregeling is precies voor gevallen als deze gecreëerd. Investeerders moeten zich bewust zijn van de risico’s als ze dergelijke kapitaalinstrumenten van minder stevige banken kopen.”

Streep onder de crisis

Ook de Spaanse minister van Economie, Luis de Guindos, beklemtoonde dat Banco Popular gered is zonder overheidsgeld. De overname door Banco Santander biedt volgens hem ook de depositohouders voldoende garanties. Volgens de Guindos kan Spanje nu echt een streep trekken onder zijn bankencrisis: “De situatie is helemaal anders dan in 2012. De Spaanse bankensector is weer gezond en de economie presteert goed.”

Het forse herstel van de Spaanse economie is een van de redenen waarom Santander, zij het voor een symbolische euro, bereid bleek zijn sectorgenoot over te nemen. Banco Popular is een van de belangrijkste kredietverstrekkers aan Spaanse kmo’s. Samen zullen Santander en Popular een kwart van de Spaanse kmo-markt controleren. De combinatie wordt de grootste bank van Spanje, uitgedrukt in kredieten en balanstotaal. Ze zal in Spanje 17 miljoen klanten tellen, en in Portugal 4 miljoen.

Banco Santander zal van de overname gebruikmaken om 7 miljard euro vers kapitaal op te halen. Op die manier slaat de instelling twee vliegen in één klap. 3 tot 5 miljard moet volstaan om de balans van Banco Popular een voldoende basis te verlenen, de rest kan aangewend worden om het eigen kapitaal te versterken. Volgens analisten konden de kapitaalbuffers van Santander best wat hoger zijn.

Italië en Portugal

Na de redding van Banco Popular zal de aandacht van de Europese bankautoriteiten weer verschuiven naar Italië en Portugal. In Italië kampen nog heel wat banken met slechte kredieten en activa op hun balans. Dat is onder meer het geval voor Monte dei Paschi di Siena, die wellicht zijn portefeuille slechte kredieten aan privé-investeerders zal overdragen om daarna met overheidssteun geherkapitaliseerd te worden. De Europese Commissie gaf vorige week toestemming voor zo’n plan.

Twee andere Noord-Italiaanse banken, Banca Popolare die Vicenza en Banca Veneto, rekenen eveneens op een forse overheidsinterventie, maar het is voorlopig niet duidelijk welke gevolgen de EU daaraan zal verbinden. In Portugal zou Novo Banco (de resten van het ter ziele gegane Banco Espirito Santo) verkocht worden aan de Amerikaanse groep Lone Star, maar dat gaat gepaard met zware verliezen voor de obligatiehouders. Die trachten dan ook met alle middelen de deal tegen te houden.