Analyse: Dexia wordt harde noot om te kraken

De herstructurering van Dexia gaat een nieuwe fase in. De bedoeling is de Belgische en de Franse activiteiten los te koppelen, terwijl de rommelkredieten in een ‘bad bank’ terechtkomen. Is dit de eerste stap naar een structurele oplossing?

‘Doek Dexia Frankrijk op’ was de titel boven een opmerkelijk interview dat de krant De Standaard twee weken geleden had met oud-Dexia topman Dirk Bruneel. Voor het eerst zei een Dexia-insider hardop wat anderen alleen off the record durfden te fluisteren. Volgens Bruneel ligt de oorzaak van alle problemen bij de Franse activiteiten: Dexia Crédit Local (het vroegere Crédit Local de France), een financier van openbare besturen zonder eigen depositobasis of retailkantoren.

Ooit was de fusie van het Gemeentekrediet met Crédit Local de France nochtans bejubeld als een fantastische deal. Het Belgische overschot aan deposito’s zou worden gebruikt om kredieten te verstrekken aan de Franse lokale besturen. Maar al snel maakte de groep schulden om kredieten te verstrekken én op te kopen. Bovendien rolde ze die strategie uit in een pak andere landen. Dexia wou de leidende financier van openbare besturen in de wereld worden. De door goedkoop geld gedreven expansie leidde tot een wildgroei aan complexe financiële producten en gestructureerde kredieten.

Sinds zijn redding in 2008 werkt Dexia hard aan de opkuis van dit verleden. Maar de portefeuille rommelkredieten (de zogenaamde legacy-afdeling) is nog altijd 100 miljard euro groot. Bovendien moet Dexia een groot deel daarvan op korte termijn financieren op de geld- en interbankenmarkt. Dexia’s financieringstekort op korte termijn bedroeg in 2008 zo’n 260 miljard euro; eind juni 2011 was dat nog 96 miljard.

Rommelkredieten

En net daar wringt de laatste maanden het schoentje. De geldmarkt is flink opgedroogd doordat de Amerikaanse geldmarktfondsen geen vertrouwen meer hebben in de aanpak van de Europese schuldencrisis. Ze lenen minder geld, en doen dat op kortere termijn. Ook de banken zelf parkeren hun geld liever bij de ECB dan dat ze het uitlenen aan collega’s. Vooral banken met een grote blootstelling aan Zuid-Europese overheidsobligaties krijgen het moeilijk om vlot geld te tanken. Dexia is een van die banken.
Het ziet ernaar uit dat de crisis op de beurs en de financiële markten Dexia in snelheid gepakt heeft. Vooral de Franse poot kampte de voorbije maanden met problemen om zich te financieren, waardoor Franse lokale besturen (gemeenten, regio’s, ziekenhuizen) haast geen krediet meer kregen. Bovendien kunnen sommige instellingen hun leningen niet afbetalen omdat de variabele rente momenteel in hun nadeel speelt. Met verkiezingen voor de deur is lokale politieke oproer het laatste wat de Franse president Nicolas Sarkozy wil.

Boedelscheiding

Dexia-CEO Pierre Mariani, oud-kabinetschef van Sarkozy, wilde het probleem aanpakken door de schuldenafbouw te versnellen en nog eens een groot pakket activa buiten te gooien. Hoe meer Dexia zijn activazijde inkrimpt, hoe minder de groep een beroep moet doen op de geld- en interbankenmarkt. Eerder dit jaar maakte Dexia al bekend dat het een provisie van 3,6 miljard euro had aangelegd om gedeeltelijk komaf te maken met de erfenis uit het verleden. Zo is het gros van de toxische Amerikaanse portefeuille nu al de deur uit. Maar de uitdovende obligatieportefeuille staat nog voor 95 miljard in de boeken en bevat naar verluidt veel op korte termijn onverkoopbare leningen.

In de huidige moeilijke omstandigheden verliep de afbouw van Dexia’s kredietportefeuille en balans met andere woorden te traag en een versnelling zou te zware verliezen met zich meebrengen. Het risico bestond dat de fundingproblematiek de hele Dexia-groep deed kapseizen. Daarom werd vorige week overgeschakeld op een ander scenario: de boedelscheiding tussen België en Frankrijk.
Daarbij wil Frankrijk vooral de financiering aan zijn lokale besturen veiligstellen. Op aandringen van het Elysée wordt gewerkt aan de vorming van een nieuwe bankgroep. Die zou ontstaan uit de samenvoeging van Dexia Crédit Local, de Banque Postale en de Caisse des Dépôts et Consignations (CDC). De laatste twee instellingen beschikken over deposito’s, terwijl DCL de kredieten in portefeuille heeft.

Bad bank

Meteen rijst de vraag wie dan de rekening moet betalen. Veel probleemkredieten zitten bij de Franse poot van Dexia, maar zijn tot stand gekomen onder Frans-Belgisch bestuur. De oplossing daarvoor is de oprichting van een ‘bad bank’, waarin de resten uit het verleden gebracht worden en waarvoor de Belgische en de Franse staat zich garant stellen. Door die portefeuille in een apart vehikel onder te brengen kunnen de Franse en de Belgische bankactiviteiten met een propere lei starten, en wordt de tijd genomen om de obligaties en de kredieten trager en met minder verliezen te gelde te maken. De operatie zou mede worden gefinancierd door de verkoop van de snel groeiende Turkse dochter Denizbank.

Belangrijke details

Dat is het plan zoals het voorligt, de finaliteit op lange termijn, zeg maar. Maar wellicht volgt nog heel wat gebakkelei tussen aandeelhouders en regeringen voor het zover is. “Het wordt een harde noot om te kraken”, zegt een insider. “Maar het is de enige weg naar een structurele oplossing. Dit debat moest ooit gevoerd worden. Door de marktomstandigheden komt het vroeger dan verwacht.”

Het is nog onduidelijk hoe dit project juridisch en financieel gerealiseerd moet worden. De precieze modaliteiten en details zijn belangrijk omdat ze bepalend zijn voor de gevolgen voor de aandeelhouders van Dexia en de belastingbetalers van de twee landen. Ook daarom beloven het moeilijke gesprekken te worden.

De Belgische en de Franse belangen zijn niet dezelfde, en bovendien is het Belgische aandeelhouderschap verspreid over verschillende groepen (de Belgische staat, de drie regio’s, de Gemeentelijke Holding, de ACW-holding Arco, Ethias). “Het zullen gespannen onderhandelingen worden. Laat ons hopen dat de Belgische aandeelhouders zich niet door de Fransen laten rollen”, luidt het in de hoogste bancaire kringen.

Dexia Bank België

Als de Belgen hun zin krijgen, kan Dexia Bank België (DBB) als een autonome operationele entiteit functioneren. DBB is een gezonde, rendabele bank. Met 3,8 miljoen klanten en 93,4 miljard euro aan klantentegoeden per eind 2010 is het de derde retailbank van het land. De nettogroepswinst liep op tot 678 miljoen euro, een gevoelige toename tegenover de 421 miljoen euro over 2009. Ter vergelijking: de hele Dexia-groep zette in 2010 een nettowinst van 723 miljoen euro neer. Het balanstotaal van Dexia Bank België bedroeg eind vorig jaar 248 miljard euro, en het eigen vermogen 7,78 miljard euro.

Patrick Claerhout