AB InBev ziet licht aan het einde van de Braziliaanse tunnel

AB InBev kende alweer een moeizaam kwartaal in Brazilië. Maar de hemel zou er stilaan moeten opklaren voor de grootste brouwer ter wereld. Concurrent Kirin werd opgeslokt door Heineken. Een andere concurrent, Petrópolis, is de pedalen wat kwijt nu het verwikkeld is in een corruptieschandaal

Wat normaal een topkwartaal moet zijn – zomer in Zuid-Amerika, carnaval in Rio – was voor AB InBev opnieuw zwak. De biervolumes stegen wel met 3,4 procent, maar in het te vergelijken eerste kwartaal van 2016 waren ze nog met een tiende gezakt. Bovendien verkoopt AB InBev die volumes tegen een lagere prijs, want de opbrengst per hectoliter daalde met bijna 2 procent. En de brutobedrijfswinst (ebitda) zakte met bijna een kwart. Al was dat voor drie kwart het gevolg van de lage koers van de Braziliaanse munt, de real. De brouwer rapporteert in dollar, en koopt de helft van zijn grondstoffen in Brazilië in dollar.

Brazilië maakt zijn fameuze leuze de voorbije jaren meer dan waar: ‘het land van de toekomst, en dat zal altijd zo blijven’. De Zuid-Amerikaanse reus verzuipt in corruptieschandalen, die zakenlui en politici meesleuren. De werkloosheid bereikte het hoogste peil sinds 1995. De zware recessie waait maar niet over, aangewakkerd door de aanhoudend lage grondstoffenprijzen. Ook in 2017 zou de economie zwak blijven. Het blijft gissen naar en wachten op hervormingen door de zwaar aangeslagen politieke klasse. Bij al die ellende blijft de biermarkt nu al jaren stabiel na continue groei: het volumepeil van 120 miljoen hectoliter in 2016 was ook al in 2010 bereikt: zeven jaar voor niets gebrouwen.

AB InBev voelt de pijn via zijn Zuid-Amerikaanse, op de beurs van São Paulo genoteerde dochter AmBev. CEO Carlos Brito en zijn rechterhand CFO Felipe Dutra kregen vorig jaar de volle laag: ze zagen de doorgaans bijzonder lucratieve jaarbonus aan hun neus voorbijgaan. En dat allemaal door Brazilië. De op de VS na meest winstgevende biermarkt in de wereld is de levensader voor de wereldbrouwer. In het topjaar 2015 leverde Brazilië, waar het huidige management groot en machtig werd, ruim een kwart van de brutobedrijfswinst. Vorig jaar slonk dat cijfer naar een vijfde. AmBev heeft weliswaar twee derde marktaandeel in Brazilië, maar de voorbije jaren kromp het wel.

En als onheilspellend toetje zijn er de ‘schattingen van bedragen van mogelijke verliezen’ voor allerlei betwistingen en rechtszaken over belastingen, btw, accijnzen en sociale bijdragen in Brazilië. De klachten vullen liefst anderhalve pagina in het jongste jaarverslag. Het bedrag verdubbelde ruim in één jaar, naar 13,4 miljard euro (deels is de stijging het gevolg van de zwakke koers van de real). AB InBev gaat ervanuit dat de geëiste bedragen niet realistisch zijn.

Problemen voor nummer twee

En toch is het niet al kommer en kwel. De Braziliaanse biermarkt wordt met rasse schreden uitgezuiverd. De twee grote wereldbrouwers AB InBev en Heineken trekken het laken naar zich toe.

En het huidige nummer twee, Petrópolis, charmeerde de voorbije jaren met Braziliaanse heupwiegende schoonheden, slenterend langs schitterende stranden, en begerig gevolgd door mannen. Ze drinken het biermerk Itaipava. Zo’n cliché doet het nog altijd in Brazilië, want Petrópolis zag in zeven jaar zijn marktaandeel met ruim een derde klimmen. De verkoop van Itaipava snelde vooruit, tot een tiende marktaandeel, volgens mediaberichten. Bovendien stuntte Petrópolis met een agressief prijzenbeleid. In 2013 en 2014 werden twee nieuwe brouwerijen gebouwd, met telkens zes miljoen hectoliter productiecapaciteit.

Vorig jaar was het gedaan met de pret. Al geruime tijd stelden sectorwaarnemers vragen bij de sterke groei. De naam van eigenaar Walter Faria dook op in de Panama Papers. Een offshorebedrijf werd verbonden aan het staatsenergiebedrijf Petrobras, waar grootschalige fraude wordt onderzocht. Bierhandelaars en verkopers van Itaipava in de deelstaat Mato Grosso zouden in ruil voor steekpenningen onrechtmatige belastingvoordelen op zak hebben gestoken. Volgens de zakenkrant Valor Econômico heeft Favia de handen vol met die corruptieonderzoeken. Wat verdere agressieve groei van de brouwer voorlopig uitsluit. Zelfs een verkoop van Petrópolis wordt een optie, want de uitbreiding van het productie- en distributieapparaat is bijzonder kapitaalintensief.

Slim Heineken

Het nummer drie in de Braziliaanse biermarkt ging zelfs helemaal de mist in. In 2011 betaalde de Japanse brouwer Kirin een astronomische 2,76 miljard euro voor het Braziliaanse Schincariol. Wat neerkwam op ruim 50 keer het bedrijfsresultaat van 2010 van de familiale brouwer met amper een tiende marktaandeel. De verwachtingen van de Japanners lagen torenhoog, want Kirin trok de groeiritmes in de Braziliaanse biermarkt _ gemiddeld 5 procent de voorgaande jaren – lineair door. Kirin was niet de enige met tonnen optimisme. Tijdens een analistenmeeting in de lente van 2012 poneerde Heineken dat de Braziliaanse biermarkt in 2020 een kwantumsprong zou maken tot 175 miljoen hectoliter.

Wat volgde, was de zwaarste Japanse kater ooit. Kirin leed in 2015 het eerste nettoverlies uit zijn 110-jarige geschiedenis. En dat enkel door het Braziliaanse filiaal, waar bedrijfsverlies werd geleden, en ook nog eens een bijzondere waardevermindering werd geboekt. En Kirin liet meteen weten dat het vóór 2019 geen winst verwachtte in het sambaland. Terwijl de brouwer de markt overspoelde met zijn biermerken in het goedkope en middensegment, tegen bijzonder forse promoties. In supermarkten slalommen de kopers tussen de stapels bierkratten – niet enkel in de drankenafdeling, maar ook naast groenten en fruit, de pasta’s en zelfs de poetsproducten. “Flexibel inspelen op marktveranderingen”, heet dat cynisch in het jongste kwartaalrapport van de brouwer. Kirin zag de omzet met ruim een kwart stijgen, maar het verlies blijft.

Half februari gooide de uitgeputte Japanner de handdoek in de ring. De Nederlandse brouwer Heineken kocht de Braziliaanse Kirin-activiteiten voor een prikje: 660 miljoen euro, of minder dan een vierde van wat Kirin er in 2011 voor neertelde. Heineken staat niet meteen bekend voor zijn zware promoties. “Met de overname worden we een sterke nummer twee in Brazilië. Vooral in het noorden en het noordoosten van het land versterken we onze aanwezigheid”, zei Jean-François van Boxmeer, de Belgische CEO van het nummer twee in de wereld, tijdens de algemene vergadering van 20 april.

Heineken werd in Brazilië actief in 2010, na de overname van de Mexicaanse brouwer Femsa met een filiaal in Brazilië. Heineken wil er vooral scoren met zijn premiummerken. Die leveren veel meer winsten op, en bovendien groeit dat segment. Want er blijft, ondanks de recessie, een grote groep van rijkere middenklassers die zich in Brazilië willen onderscheiden met speciale bieren. Dat zijn dan de Nederlanders Amstel (een volume van een half miljoen hectoliter, amper één jaar na de lancering eind 2015) en vooral Heineken: vorig jaar vlogen ging twee miljoen hectoliter Heineken door de Braziliaanse kelen, een volumegroei met dubbele procenten.

Stella Artois

Het verklaart waarom Heineken-CFO Laurence Debroux optimistisch blijft over Brazilië. “Hebben we de bodem bereikt? Dat weten we niet. Maar alles doet ons geloven dat die markt opnieuw gaat aantrekken”, liet Debroux verstaan tijdens diezelfde aandeelhoudersvergadering van 20 april.

Ook Carlos Brito van AB InBev ziet het glas liever halfvol. “Ik ben voorzichtig optimistisch. We hebben sterke merken. Eén of twee slechte jaren zullen de fundamentele trend niet veranderen. En die zit goed.” Die gezonde fundamenten zijn onder meer de bevolkingsgroei en de aanhoudende vraag naar premiumbieren. Ook AB InBev heeft zijn internationale premiummerken, die er met dubbele procenten groeien. Met vooraan Budweiser en Stella Artois. De Amerikaanse pils groeide voor het vijfde opeenvolgende jaar met ruim een vijfde in volume, en snelde voorbij de kaap van twee miljoen hectoliter. De Brazilianen drinken zelfs meer Stella dan de Belgen.

Maar de brouwer blijft vooral ijzersterk met zijn drie nationale kampioenen: de merken Skol, Brahma en Antarctica zijn de meest verkochte bieren in Brazilië. En AB InBev belooft nog meer: volgens het jongste kwartaalverslag zal de omzet per hectoliter ‘binnenkort’ klimmen, en ook de winstgevendheid zal vooruitgaan. Wat maakt dat ook de belegger het glas liever halfvol ziet, want de aandelenkoers van de brouwer maakt vandaag een fikse voorwaartse sprong. Want de resultaten waren goed, behalve in Brazilië. Maar ook daar zal het stilaan verbeteren.