Amerikaanse hulp voor de eurozone

Wat meer groei zou de europroblematiek een stuk beter behapbaar maken. Krijgen we daarbij hulp uit onverwachte hoek?

Na onder meer de Franse president François Hollande en Europees president Herman Van Rompuy laat ook de Duitse minister van Financiën Wolfgang Stäuble nu weten dat het ergste van de eurocrisis achter ons lijkt te liggen. In lijn met Van Rompuy voegt Stäuble daar wel in één adem aan toe dat er echter nog een lange weg te gaan is op het vlak van saneringen en structurele aanpassingen (Hollande zit hier op een andere golflengte).

Waar beide staatsmannen zich iets minder expliciet over uit laten, is de noodzaak aan economische groei. De realiteit in dit verband is nochtans simpel: economische groei op zich is niet voldoende maar zonder heraanknoping met stevige en langdurige economische groei zal de duurzame redding van de eurozone een fata morgana blijven.

Op het vlak van steun aan de economische groei lijkt er voor de eurozone goed nieuws te komen uit de Verenigde Staten. Het derde kwartaal gaf in de VS een stevige economische groei van 3,1% te zien, evenwichtig gespreid over de diverse sectoren van de economie (consumptie, investeringen, netto-export en overheid).

Deze 3,1% groei vormde een forse opwaartse herziening van de eerste prognose voor dat derde kwartaal die uitkwam op 2%. Iedereen verwacht nu dat het vierde kwartaal van dit jaar en het eerste van volgend jaar een stuk minder goed zal uitvallen als gevolg van de onzekerheid rond de fiscal cliff. De recente daling van het consumentenvertrouwen wijst alvast in die richting. Tegelijk zet zich echter ook een herstel door in de vastgoedsector. De aankopen van nieuwe woningen steeg met 4,4% in november tot het hoogste niveau sedert april 2010.

Opmerkelijk in de VS is ook de evolutie op de arbeidsmarkt. In de loop van december bleef het aantal aanvragen voor werkloosheidsvergoedingen verder dalen. Eind november lag de werkloosheidsgraad op 7,7% tegenover 8,7% eind november 2011 en kort tegen de 10% op het einde van november in zowel 2010 als 2009. De daling van de werkloosheid heeft zeker te maken met mensen die het niet meer zien zitten om naar een job te zoeken en dus de arbeidsmarkt verlaten. Evenzeer is er echter heel duidelijk sprake van bijkomende jobs in de VS: tussen november 2011 en november 2012 nam het aantal jobs toe van 140,6 miljoen naar 143,3 miljoen stuks, of een stijging met bijna 2%.

Ben Bernanke, de voorzitter van de Amerikaanse centrale bank (de Fed), kondigde enkele weken terug aan dat zijn instelling voortaan haar beleid richt op het bereiken van een werkloosheidsgraad van 6,5%. Tenzij het compleet fout loopt met de discussies rond de fiscal cliff en de verhoging van het schuldenplafond voor de Amerikaanse staatsschuld, zou die 6,5% wel eens verrassend snel kunnen bereikt worden. Concreet zou dat inhouden dat de Fed op dat moment haar rentebeleid omdraait en er hogere dollarrentes komen. Binnen de Fed zelfs zijn er diverse directeuren die daar al langer op aandringen.

Daarbij speelt niet enkel de vrees voor inflatie (gegeven de massaal ongebruikte geldreserves) maar ook de wetenschap dat voor belangrijke sectoren van het financieel systeem (verzekeringsmaatschappijen, pensioenfondsen, …) het nu al jaren aanhoudend beleid van zeer lage rente tot zware kosten en potentiële ernstige crisissituaties aanleiding geeft.

Aantrekkende dollarrentes zullen de Amerikaanse munt ongetwijfeld aansterken op de internationale wisselmarkten. Dat zal dan ook ten aanzien van de euro gebeuren daar de Europese Centrale Bank (ECB) omwille van diverse specifieke euro-situaties niet aan haar huidige rentes zal tornen tenzij zou blijken dat er groot gevaar op inflatie komt aanrollen. Een verzwakking van de euro ten opzichte van de dollar kan ons exportsgewijs een flinke groei-impuls opleveren en dit bovenop het gegeven dat betere groei in de VS op zich altijd al positief inwerkt op de conjunctuur in Europa.

Er kleven heel wat voorwaarden aan bovenvermeld scenario. Zo is er onder meer de vaste intentie van de nieuwe Japanse regering om de yen stevig te devalueren. In voorkomend geval zullen de groeigraantjes verspreid door een hogere dollar verhoudingsgewijs meer in Japanse aarde terecht komen. Zo de positieve groei-ontwikkeling zich toch zou voordoen voor de eurozone zal het er vooral op aan komen deze kans niet te laten voorbij gaan. Europese politici hebben de slechte gewoonte de hervormings- en saneringsriem af te leggen eens de economie terug wat opveert. Dat zou zeker nu bijzonder dom en contraproductief zijn.

Johan Van Overtveldt