Futuroloog Gerd Leonhard: ‘De toekomst ziet er beter uit dan we denken’

GERD LEONHARD "Alles wat niet gedigitaliseerd of geautomatiseerd wordt, wordt uiterst waardevol." © GET
Bert Lauwers
Bert Lauwers redacteur bij Trends

De Duitse futuroloog Gerd Leonhard dweilt al vijftien jaar de wereld af om topmultinationals voor te bereiden op hun toekomst.

Leonhard begon zijn carrière als professioneel gitarist en was muziekproducer voor hij eind jaren negentig naar Silicon Valley trok.

Na de dotcomhype in 2002 keerde hij terug naar Europa als adviseur en auteur. Intussen heeft hij ruim tweeduizend voordrachten gegeven voor het kruim van de bedrijfswereld, werd hij door het magazine Wired uitgeroepen tot een van de top influencers in Europa, en draagt hij zijn steentje bij aan de strategie van menig CEO.

“Ik zou het niet echt omschrijven als advies geven. Het is eerder therapie”, zegt Leonhard in een gesprek met Trends naar aanleiding van een congres bij het concern Bayer in het Duitse Monheim.

“Soms ben ik de enige die hun ongefilterd de waarheid vertelt.” En vrijwel altijd deelden zijn gesprekspartners dezelfde bezorgdheid, voegt Leonhard eraan toe. “We kijken naar een toekomst die dramatisch verschillend is. Mensen zijn daar bang voor. Ze willen allemaal dat hun kinderen veilig en gelukkig zijn en ze willen zelf ook gelukkig zijn en een goede toekomst hebben. En ze willen weten hoe ze hun business duurzaam kunnen doen groeien, want het huidige economische systeem is niet geschikt voor de toekomst. De constante stroom van veranderingen zal dat systeem onder druk zetten en als CEO’s hun bedrijf succesvol willen laten evolueren, moeten ze proberen de toekomst te begrijpen en de uitdagingen in het digitale tijdperk beheersen.”

Sciencefact

Leonhard heeft de jongste jaren vooral gefocust op de impact van technologie op de mensheid. Artificiële intelligentie, het internet der dingen en big data zorgen voor een spectaculaire versnelling van kennis en technologie, waardoor we afstevenen op een wereld die wordt gerund door machines en algoritmes, klinkt het.

“Wat mij de voorbije vijftien jaar het meest heeft verrast, is de snelheid waarmee zaken gebeuren”, zegt Leonhard. “Sciencefiction wordt sciencefact. Dingen die sciencefiction leken, zoals genetische modificatie met crispr-cas9 (technologie waarmee ongewenste fouten in een gen of schadelijke mutaties uit ons DNA kunnen worden geknipt, nvdr), worden veel sneller toegepast dan ik had gedacht. Ook de brexit en Trump waren een grote verrassing. Ik had zelfs gewed tegen de brexit. Ik dacht ‘mensen kunnen toch niet zo dom zijn’, maar ik onderschatte de vrees die als drijfveer dient voor zo’n beslissing.”

Alles wat niet gedigitaliseerd of geautomatiseerd wordt, wordt uiterst waardevol.

“We gaan naar een nieuwe wereld waarin over minder dan tien jaar 7,5 miljard mensen op het internet zullen zitten, maar mijn kleinkinderen zullen niet weten hoe ze met een auto moeten rijden, en ze zullen niet weten hoe een cd eruit ziet. Zij zullen spreken met een machine. We spreken al vijftig jaar over het einde van het olietijdperk, maar het gebeurt echt. Wie vandaag in de olie-industrie investeert, zal in de nabije toekomst stevig verlies lijden.”

Leonhard is ervan overtuigd dat de mensheid de komende twintig jaar meer zal evolueren dan in de voorbije 300 jaar. “De toekomst is hier al, we hebben alleen niet goed opgelet”, aldus Leonhard, die vijf boeken op zijn palmares heeft.

Vallei van de dood

Maar die evolutie maakt mensen bezorgd. “Over hun toekomst en hun baan, over robots, over Trump. Maar ik ben een optimist. We moeten technologie omarmen en ik koester veel hoop voor de mensheid. Al maken we fouten, zijn we soms dom en inefficiënt, toch ziet de toekomst er beter uit dan we denken. Dankzij technologie zullen we hoogst waarschijnlijk de klimaatverandering, kanker en waterschaarste kunnen oplossen. Maar er zijn ook sociale problemen. Die zal de computer niet oplossen. We moeten ook bepalen hoe we ethisch omgaan met technologie. En mijn grootste zorg is dat we technologie uitvinden die kan worden misbruikt. Dat moeten we reguleren en er oplossingen voor creëren net zoals we dat hebben gedaan voor nucleaire wapens. Ik ben ongerust dat er eerst een atoombom moest vallen om te kunnen zeggen dat we het niet meer mogen doen. Misschien hebben we hetzelfde nodig voor artificiële intelligentie, dat er eerst een enorm incident nodig is voor we er echt over nadenken.”

Dat veel banen zullen verdwijnen, staat als een paal boven water. “Er ontstaat een soort vallei van de dood, nadat wat ik omschrijf als oude banen, zoals in callcenters, met een grote zwaaibeweging in een handvol jaren van de kaart zullen zijn geveegd. Alle routineuze banen zullen aan machines worden gegeven. Dat computers al die vaardigheden leren, is niet meer te voorkomen. Uiteindelijk zou daardoor tot 50 procent van de banen kunnen verdwijnen. Maar er komen nieuwe banen, die nog niet echt bestaan. Veel studies zeggen dat 70 procent van de grootste banen over tien jaar nog niet uitgevonden zijn. Op die tussenperiode moeten alle regeringen zich goed voorbereiden. Sommigen zeggen overigens dat de mensen nutteloos worden, maar dat is wel heel ver van de waarheid. Alles wat niet gedigitaliseerd of geautomatiseerd wordt, wordt uiterst waardevol.”

Genetische modificatie omschrijft Leonhard als een enorme can of worms (een bron van lastige, onverwachte en onvoorspelbare problemen, nvdr). “Sommigen voorspellen dat mijn kleinkinderen daardoor 100 jaar kunnen worden en latere generaties 120 tot 150 jaar. Denk maar eens na wat dat zal betekenen voor onze pensioenen”, besluit Leonhard.

Advies van Einstein

“Ik haal het beste advies uit de observatie van mensen als de Britse zakenman Richard Branson”, zegt Gerd Leonhard. “Het is niet belangrijk om alles te weten, maar om te luisteren en proberen te begrijpen. En mijn favoriete advies komt van de natuurkundige Albert Einstein: verbeelding is belangrijker dan kennis.”

Wat haalt autorijden nog uit?

“Ik geloof niet helemaal in een wereld zonder autobestuurders, met alleen zelfrijdende auto’s”, zegt Gerd Leonhard. “Het is een beetje zoals in de boekensector. Mensen kopen e-boeken, maar we lezen nog altijd gedrukte boeken omdat ze beter zijn voor ons brein. Maar een auto besturen in het algemeen zal wel uit de mode gaan om praktische redenen. Zo zullen jongeren in grote steden geen rijbewijs meer hebben. Ik heb mijn auto verkocht en gebruik nu Uber. Ik hou nochtans van autorijden, maar wat haalt het nog uit?”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content