Hervorming advocatuur terug naar af: ‘Er is te veel koudwatervrees’

DANNY STAS "Als er geen consensus is over de hervorming van de advocatuur, moet de politiek die desnoods opleggen." © GF
Hans Brockmans
Hans Brockmans redacteur bij Trends

Minister van Justitie Koen Geens (CD&V) wil de advocatuur grondig hervormen, maar botst op het njet van die beroepsgroep. De sterke positie van de Big Four-consultants in de zakenadvocatuur maakt sommigen zenuwachtig.

“De hervorming van de advocatuur, die minister van Justitie Koen Geens heeft gelanceerd, zal in deze politieke overgangsfase waarschijnlijk niet doorgaan”, meent Danny Stas, managing partner van het advocatenkantoor Laga. “Dat is misschien niet eens een slechte zaak. Bij de voorbereiding was sprake van een breed opgezette hervorming, maar het resultaat bleef beperkt. De mislukking van de eerste poging kan kansen scheppen voor een nieuwe, meer ambitieuze hervorming om de achterstand van het beroep in innovatie om te buigen tot een voorsprong.”

Steven De Keyser (Bignon De Keyser), bedrijfsadviseur van juridische beroepen en gewezen managing partner van het advocatenkantoor DLA, betreurt wel dat de hervorming niet doorgaat. “Dertig jaar ervaring leert me dat radicale hervormingsplannen in de advocatuur, zoals Stas die wenst, een illusie zijn”, stelt hij. “Om een verdieping hoger te geraken, moet je trede per trede omhoog. Geens’ hervorming was zo’n trede.”

Geens benoemde in juni 2017 de experts Patrick Hofströssler en Patrick Henry om de hervorming voor te bereiden. De eerste is vennoot bij Geens’ vroegere advocatenkantoor Eubelius en gewezen bestuurder van de Orde van Vlaamse Balies. Henry is partner bij Elegis en ex-voorzitter van de Ordre des barreaux francophones et germanophone de Belgique. Ze publiceerden vorig jaar een rapport van 655 bladzijden met voorstellen voor de organisatie van het beroep, de opleiding, de deontologie en rechtsprocedures.

Het rapport adviseert onder meer dat advocaten, gerechtsdeurwaarders en notarissen in hetzelfde kantoor zouden kunnen samenwerken. Dat is nu niet mogelijk. Het voorstel een advocaat als een bediende te kunnen inschrijven, had de Orde van Vlaamse Balies al verworpen, net als een grondige herstructurering van die organisatie. “Er was geen consensus in de Vlaamse en de Franstalige beroepsorganisatie”, stelt de Limburgse advocaat Hugo Lamon, woordvoerder van de Orde. “Daarom sprak het parlement zich nog niet uit over de hervorming. Het ziet er niet naar uit dat de huidige regering nog een consensus vindt. Dat wordt waarschijnlijk werk voor een volgende coalitie.”

Steven De Keyser
Steven De Keyser© E. ELLEBOOG

Digitalisering

Het rapport start met een verwijzing naar de Oxford-professor Richard Susskind, de auteur van The end of lawyers?. Susskind stelt dat de digitalisering het beroep van advocaat ontwricht door de automatisering van activiteiten die nu nog als kerntaken worden beschouwd. Ze kunnen goedkoop worden uitbesteed. Nieuwe spelers, zoals de Big Four-consultants, kunnen zo stevige concurrenten worden van klassieke advocaten.

Stas, wiens kantoor Laga een multidisciplinaire praktijk (MDP) vormt met Deloitte, is niet onder de indruk. “De multidisciplinaire samenwerking en eventuele financiële integratie met niet-advocaten bleven beperkt tot strikt juridische beroepen”, klinkt het. “Wat een gemiste kans. In het Verenigd Koninkrijk kunnen externe partijen al investeren in een advocatenkantoor. Die kunnen dan ook de financiële vruchten plukken na grote investeringen in IT.”

Volgens Steven De Keyser is daarvoor geen extern kapitaal nodig. “Advocaten kunnen ook gezamenlijk investeren. Voor de integratie van moderne technologie in juridische adviesverlening is ook geen nieuwe wetgeving nodig.”

Laga zet volop in op die moderne technologie. Samen met de consultancy-collega’s van Deloitte ontwikkelde het onder meer software voor de doorlichting van financiële bedrijven op juridische onregelmatigheden. “Deloitte heeft ook industriespecialisten in huis. Zij merken wereldwijd trends op, waarvan onze cliënten soms zelf amper van op de hoogte zijn”, klinkt het. “Dankzij die kennis kunnen onze advocaten proactief advies geven aan cliënten en vermijden dat ze juridische problemen krijgen. Om die complexe informatie gericht aan te reiken, heb je naast de kennis ook performante IT nodig. Investeringen daarin kunnen beter ondersteund worden in een financieel geïntegreerd netwerk. Maar dat is nog verboden in België.”

Hugo Lamon van de Orde van Vlaamse Balies ziet gevaren: “Ik begrijp dat mijn confrater Stas, gezien zijn goede relatie van een Big Four-kantoor, een veel radicalere hervorming wil dan het rapport. Er zijn nog collega’s die de opname van extern kapitaal verdedigen ter ondersteuning van het kantoor. Stel je echter voor dat een verzekeringsbedrijf in een kantoor investeert en mee beslist over het feit of een advocaat al dan niet een rechtsprocedure kan aanspannen. Dat tast de onafhankelijkheid van het beroep aan. Ook het beroepsgeheim kan in het gedrang komen.”

Volgens Stas is er “te veel koudwatervrees”: “Onafhankelijkheid beschouwen we als een hoeksteen van het beroep, maar is het per definitie fout als een performant IT-systeem een advocaat adviseert geen procedure aan te spannen omdat er geen kans op slagen is? Duidelijke afspraken met de niet-advocaten zijn essentieel. Samenwerking betekent evenmin per se een inbreuk op het beroepsgeheim. Als ik morgen aandelen koop van Coca-Cola, moet het bedrijf me toch ook niet vertellen wat het geheime recept is van het drankje? Een audit door de balie heeft aangetoond dat het beroepsgeheim in ons kantoor heilig is.”

Geesten evolueren

De regels over de samenwerking tussen advocaten en andere beroepen zijn wel al versoepeld. “De geesten evolueren, ook in de Orde”, verklaart Lamon. Na een eerder verbod door de balies, staan de multidisciplinaire praktijken tussen advocaten en de Big Four-accountants KPMG, EY, Deloitte en PwC weer op de kaart. Drie van de vier advocatenkantoren doen dat onder het merk van de consultants. “De voorbije twee jaar kenden die praktijken een ongeziene groei”, stelt De Keyser, die ooit zelf in een MDP werkte. “Niet moeilijk dat sommige advocaten daar zenuwachtig van worden. Ze zien, onterecht, elke hervorming als een bedreiging.”

“De dingen veranderen inderdaad”, aldus Stas. “Sommige stafhouders hebben echter nog steeds een probleem met ons model.” Stas vreest dan ook dat een grondige hervorming zal uitblijven onder druk van de advocatuur. “Eventueel kan de volgende minister van Justitie de noodzakelijke hervorming gewoon opleggen. Dat is misschien de enige manier om de advocatuur weerbaar te maken voor de toekomst.”

De Keyser is het daar niet mee eens. “Niet de wetgever, maar de advocaten maken het verschil. Zij moeten het voortouw nemen in de hervorming van het beroep en de toepassing van nieuwe technologieën. De advocaatuur moet zich permanent heruitvinden, anders verliest ze steeds meer aandeel aan nieuwe spelers op de juridische markt.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content